Mốc son rực rỡ của dân tộc

Mỗi độ thu về, Hà Nội lại ngân vang ký ức của mùa thu năm 1954 - mùa thu lịch sử, khi đoàn quân chiến thắng trở về trong niềm hân hoan của hàng vạn con tim. Sự kiện Giải phóng Thủ đô ngày 10-10-1954 chấm dứt hoàn toàn ách đô hộ kéo dài gần 100 năm của thực dân Pháp tại miền Bắc, trở thành mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam; đồng thời, mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử ngàn năm văn hiến của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. 

NHỮNG THỜI KHẮC LỊCH SỬ

Cách đây 71 năm, ngày 21-7-1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết, mở ra một trang mới trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của Nhân dân ta. Theo Hiệp định, một số khu vực ở miền Bắc, trong đó có Hà Nội, trở thành vùng tập kết, chuyển quân của quân đội Liên hiệp Pháp trong 80 ngày. Trong suốt thời gian đó, Hà Nội chưa có hòa bình. Quân và dân Thủ đô vẫn kiên cường đấu tranh trong bối cảnh mới, chuẩn bị cho ngày tiếp quản thành phố.

Sáng 10-10-1954, các cánh quân của Quân đội nhân dân Việt Nam từ các cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô được giải phóng trong rừng cờ hoa đón chào của 20 vạn người dân Hà Nội.

Ngày 30-9-1954, hai bên ký Hiệp định chuyển giao Hà Nội về quân sự; ngày 2-10, tiếp tục bàn giao về hành chính. Từ ngày 2 đến 5-10, các đội Hành chính, Trật tự của ta vào trước để chuẩn bị tiếp quản cơ quan, công sở và công trình công cộng.

Đến ngày 8-10, các đơn vị của ta từ nhiều hướng tiến vào tiếp quản Thủ đô, trong khi quân Pháp lần lượt rút khỏi các vị trí trọng yếu. Ngày 9-10, ta tiếp quản 4 quận nội thành, kiểm soát hoàn toàn thành phố.

Sáng 10-10-1954, trong không khí trang nghiêm và xúc động, Ủy ban Quân chính thành phố cùng các đơn vị bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới… mở cuộc hành quân lịch sử tiến vào Hà Nội. Đúng 8 giờ, cánh quân phía Tây gồm các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô, mang trên ngực huy hiệu “Chiến sĩ Điện Biên Phủ” xuất phát từ Quần Ngựa, tiến qua các phố: Kim Mã, Nguyễn Thái Học, Hàng Đào, Hàng Ngang, đến 9 giờ 45 phút tiến vào Cửa Đông.

Cùng lúc đó, cánh quân phía Nam thuộc Trung đoàn 88 và 36 hành quân từ Việt Nam Học xá (nay là Đại học Bách khoa Hà Nội), qua Bạch Mai, Phố Huế, vòng quanh Hồ Gươm tiến về khu Đồn Thủy (nay là Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) và khu Đấu Xảo (nay là Cung Văn hóa Hữu nghị).

Lúc 9 giờ 30 phút, Đoàn Chỉ huy tiếp quản do Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ và Phó Chủ tịch Trần Duy Hưng dẫn đầu, gồm lực lượng cơ giới và pháo binh, xuất phát từ sân bay Bạch Mai, tiến theo đường Bạch Mai - Phố Huế - Hàng Bài - Đồng Xuân - Cửa Bắc.

Đến 15 giờ, sau hồi còi dài tại Nhà hát Lớn, hàng trăm ngàn người dân Thủ đô cùng các lực lượng vũ trang trang nghiêm dự Lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức tại Sân vận động Cột Cờ. Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ trân trọng đọc Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô nhân Ngày Giải phóng, khẳng định niềm tin, niềm tự hào và trách nhiệm lớn lao của Nhân dân Hà Nội trong thời kỳ mới.

Khi đoàn quân Pháp cuối cùng rút khỏi thành phố, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên đỉnh Cột Cờ Hà Nội, trong tiếng hát, tiếng reo vui và những giọt nước mắt hân hoan của hàng vạn người dân Thủ đô - khắc ghi mãi thời khắc Hà Nội hoàn toàn giải phóng.

XỨNG ĐÁNG VỚI DANH HIỆU “THỦ ĐÔ ANH HÙNG”

Chúng ta mãi mãi không bao giờ quên thời khắc lịch sử sáng 10-10-1954, Ủy ban Quân chính thành phố và các đơn vị quân đội chia làm nhiều cánh quân lớn, mở cuộc hành quân lịch sử tiến vào Hà Nội. Hơn bốn mươi vạn Nhân dân thủ đô náo nức, hân hoan trong rừng cờ hoa, hừng hực khí thế “Trùng trùng quân đi như sóng/lớp lớp đoàn quân kéo về…/Chúng ta đem vinh quang sức dân tộc trở về/Cả cuộc đời tươi vui từ đây”, đón mừng đoàn quân chiến thắng, đoàn quân cách mạng, đoàn quân của Bác Hồ trở về.

Cánh quân phía Nam, thuộc 2 Trung đoàn 88 và 36 của Đại đoàn 308 tiến qua phố Bạch Mai, Phố Huế… vào tiếp quản Thủ đô.

Chiều cùng ngày, hàng vạn người dân cùng với các lực lượng vũ trang đã vui mừng, xúc động, tham dự lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức tại Sân vận động Cột cờ và nghe Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô nhân ngày giải phóng: “8 năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước.

Tuy xa nhau nhưng lòng Chính phủ luôn luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay do Nhân dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, kháng chiến đã thắng lợi. Chính phủ lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết...”. Người căn dặn: “Chính phủ có quyết tâm, toàn thể đồng bào Hà Nội đồng tâm nhất trí góp sức với Chính phủ, thì chúng ta nhất định vượt được mọi khó khăn và đạt được mục đích chung: Làm cho Hà Nội thành một Thủ đô yên ổn, tươi vui và phồn thịnh…”.

Sau khi được giải phóng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với tinh thần tự lực cánh sinh, lao động cần cù, sáng tạo, Thủ đô Hà Nội tiến hành khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng và phát triển.

Trong kháng chiến chống Mỹ, là địa bàn trọng điểm thường xuyên bị đế quốc Mỹ tập trung đánh phá ác liệt, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Hà Nội thể hiện rõ vai trò đầu tàu gương mẫu, vừa anh dũng chiến đấu, vừa tích cực cùng Nhân dân miền Bắc thi đua lao động sản xuất, xây dựng hậu phương lớn, dốc sức chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam với tinh thần “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”.

Là nơi khởi xướng nhiều phong trào cách mạng “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang”, “Ngày thứ Bảy đẩy mạnh đấu tranh thống nhất Tổ quốc”, “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt; vì Huế - Sài Gòn kết nghĩa”…, được các tầng lớp Nhân dân nhiệt tình hưởng ứng, lan rộng trên cả nước; phong trào “Chiếc gậy Trường Sơn” trở thành nguồn cổ vũ, động viên to lớn, thôi thúc hàng chục vạn thanh niên Thủ đô hăng hái lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” với quyết tâm “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam tiếp tục được thể hiện sáng rõ với 12 ngày đêm Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cùng dân quân, tự vệ và Nhân dân Hà Nội và một số địa phương miền Bắc đập tan cuộc tập kích chiến lược bằng không quân, sử dụng “pháo đài bay B.52” với ý đồ hủy diệt, “đưa miền Bắc trở về thời kỳ đồ đá” của đế quốc Mỹ; làm nên kỳ tích “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” vang dội, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam; tạo tiền đề quan trọng để quân và dân cả nước làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Từ đây, Hà Nội được đồng bào cả nước và bạn bè quốc tế ngợi ca, vinh danh là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”. Đất nước hòa bình, thống nhất, Thủ đô Hà Nội cùng cả nước bước vào giai đoạn cách mạng mới, đi lên chủ nghĩa xã hội.

Dưới sự lãnh đạo của Ðảng, Ðảng bộ, chính quyền và Nhân dân Hà Nội cùng với cả nước nỗ lực, bền bỉ, vượt qua mọi khó khăn, tiến hành công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc và đóng góp to lớn trong 71 năm qua, Thủ đô Hà Nội đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: 3 Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Nhất và các danh hiệu: “Thủ đô Anh hùng”, “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.

Hà Nội tự hào là thành phố duy nhất ở châu Á - Thái Bình Dương được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) trao tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”; Thủ đô đầu tiên của khu vực Đông Nam Á được UNESCO ghi danh tham gia “Mạng lưới Thành phố sáng tạo” toàn cầu năm 2019.

HỒNG LÊ

(tổng hợp)