KỲ HỌP THỨ 10, QUỐC HỘI KHÓA XV: Để dòng tin chính thống không bị lấn lướt

(ĐTO) Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 24-11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). 

 

 

Trong bối cảnh bùng nổ thông tin số và sự cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thống nhất cao việc sửa đổi Luật Báo chí là yêu cầu cấp thiết để báo chí không chỉ giữ vững vai trò dòng chảy thông tin chủ lưu, mà còn phải nhanh nhạy, sắc bén hơn trong việc định hướng dư luận.

 

Một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm thảo luận là mô hình tổ chức của cơ quan báo chí địa phương tại Điều 16. Quy định hiện tại trong dự thảo đang hướng tới việc cơ quan báo chí thuộc Tỉnh ủy, Thành ủy hoạt động theo mô hình "một đầu mối", không có cơ quan báo chí trực thuộc. Nhiều đại biểu lo ngại quy định cứng nhắc này sẽ làm khó cho các đô thị đặc biệt, nơi có những tờ báo lớn đã tự chủ tài chính tốt và khẳng định được thương hiệu hàng chục năm qua.

 

Đại biểu Phạm Văn Hòa phát biểu thảo luận.

 

Bên cạnh vấn đề tổ chức, trách nhiệm và tốc độ phản ứng của báo chí trước tin giả, tin đồn thất thiệt cũng là nội dung làm "nóng" nghị trường. Các đại biểu cho rằng, trong kỷ nguyên số, báo chí chính thống đang có dấu hiệu chậm chân hơn mạng xã hội, thậm chí e dè trong việc phản bác các thông tin sai lệch gây hoang mang dư luận. 

 

Dẫn chứng từ vụ việc tin đồn sáp nhập tỉnh vừa qua, đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nêu: Vừa rồi có thông tin sắp tới đây sẽ nhập lại là 34 tỉnh, thành còn 16 tỉnh, thành và lan truyền cả chục ngày, nhưng không có một cơ quan báo chí truyền thông nào phản bác những luận điệu xuyên tạc, làm hoang mang cho người dân. Đại biểu đề nghị báo chí chủ lưu phải thể hiện rõ vai trò dẫn dắt, không thụ động chờ cơ quan quản lý.

 

Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Văn Hòa cũng quan tâm đến quy định về đối tượng được cấp giấy phép hoạt động báo chí. Đại biểu cho rằng quy định này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan báo chí, đặc biệt là các tạp chí của cơ quan đơn vị. Tuy nhiên, trước thực tế xảy ra tiêu cực của một số tạp chí trong thời gian qua; đại biểu đề nghị việc cho phép thành lập và cấp thẻ hoạt động báo chí cho phóng viên cần phải thận trọng, khách quan.

 

"Cần quy định rõ đối tượng nào được và đối tượng nào không được cấp thẻ hoạt động báo chí. Đồng thời, phải quy trách nhiệm cho cơ quan quản lý nhà nước về báo chí của cơ quan trực thuộc. Nếu phóng viên tác nghiệp không đúng, làm sai trái, cơ quan quản lý phải chịu trách nhiệm chung. Việc này nhằm buộc cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp phải có trách nhiệm kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở hoạt động của cơ quan báo chí” - đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.

 

Quang cảnh thảo luận tại hội trường.

 

Bên cạnh đó, bài toán kinh tế báo chí cũng được các đại biểu phân tích sâu sắc. Trước thực trạng các nền tảng mạng xã hội "xào nấu" lại nội dung của báo chí để thu lợi quảng cáo, đại biểu kiến nghị cần bổ sung quy định về "quyền liên quan" và cơ chế buộc các nền tảng công nghệ chia sẻ doanh thu với cơ quan báo chí, nhằm đảm bảo nguồn lực cho báo chí chuyên nghiệp phát triển.

 

Cũng trong phiên thảo luận, thách thức từ trí tuệ nhân tạo (AI), các ý kiến đề nghị cần có quy định "dán nhãn" bắt buộc đối với các sản phẩm báo chí có sử dụng AI để bảo vệ người dùng.

 

Về quyền tác nghiệp, đại biểu đề nghị Luật cần bổ sung quy định bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe cho nhà báo khi tác nghiệp tại các khu vực nguy hiểm như: Thiên tai, bão lũ. Ngoài ra, việc quy định thu hồi giấy phép hoạt động và thẻ nhà báo cũng cần được cụ thể hóa về tiêu chí "ảnh hưởng nghiêm trọng", tránh quy định chung chung gây khó khăn cho hoạt động báo chí...

 

 

Trước đó, trong phiên họp buổi sáng, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. 

 

Tại phiên thảo luận, các ý kiến cơ bản đồng tình với nhiều nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, đồng thời đánh giá cao những đổi mới quan trọng trong dự thảo Luật, đặc biệt trong việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, các đại biểu cũng cho ý kiến vào một số nội dung cụ thể như: Cải cách thủ tục hành chính, quy định về sáng chế thuộc danh mục bí mật nhà nước, quyền liên quan của cơ quan báo chí…

 

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham gia ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão lũ gây ra.

 

Tâm điểm của phiên thảo luận tập trung vào những vướng mắc trong định giá tài sản trí tuệ và các thách thức pháp lý mới về bản quyền trong bối cảnh bùng nổ công nghệ trí tuệ nhân tạo.

 

Liên quan đến quy định về quản lý, khai thác quyền sở hữu trí tuệ, nhiều ý kiến đại biểu bày tỏ lo ngại sâu sắc về cơ chế cho phép chủ sở hữu "tự xác định giá trị". Các đại biểu cho rằng, nếu thiếu các tiêu chí định giá chuẩn và cơ chế minh bạch, quy định này rất dễ bị lợi dụng để nâng khống giá trị tài sản nhằm vay vốn ngân hàng hoặc thực hiện các giao dịch mờ ám, gây rủi ro lớn cho hệ thống tín dụng và nền kinh tế. Do đó, kiến nghị cần bổ sung quy định bắt buộc về giải trình và tuân thủ phương pháp định giá do Chính phủ hướng dẫn.

 

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tham gia ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão lũ gây ra.

 

Đặc biệt, các đại biểu cũng tập trung phân tích sâu về điều khoản cho phép sử dụng các tác phẩm đã công bố để huấn luyện AI. Các ý  kiến đề nghị cần cân nhắc thận trọng, thậm chí tạm thời chưa đưa quy định này vào luật. Lý do được đưa ra là nguy cơ lao động sáng tạo của con người trở thành "nguyên liệu miễn phí" cho máy móc, dẫn đến cạnh tranh không công bằng và thiệt hại cho giới văn nghệ sĩ, trong bối cảnh nhiều quốc gia phát triển cũng đang phải tạm dừng để xem xét vấn đề này.

 

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng đề nghị tháo gỡ điểm nghẽn về thủ tục hành chính. Thực trạng thời gian thẩm định đơn đăng ký sáng chế hiện kéo dài trung bình từ 30 đến 36 tháng, cá biệt lên tới 5 năm, đang làm mất cơ hội thương mại hóa và giảm động lực của doanh nghiệp. Các ý kiến kiến nghị Luật cần quy định "cứng" về thời hạn tối đa cho từng khâu thẩm định và có cơ chế rút gọn cho sáng chế phục vụ sản xuất trong nước.

 

Các đại biểu Quốc hội tham gia ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão lũ gây ra.

 

Ngoài ra, trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian trên môi trường mạng cũng được nhấn mạnh, yêu cầu phải có cơ chế định danh chủ thể vi phạm để xử lý triệt để vấn nạn hàng giả, hàng nhái trực tuyến.

 

Cũng trong sáng nay, Quốc hội đã tổ chức quyên góp từ cán bộ, công chức, người lao động các cơ quan của Quốc hội và ĐBQH ủng hộ bằng tiền mặt mỗi người một ngày lương, để chia sẻ những khó khăn mất mát đối với đồng bào các tỉnh ở Nam Trung bộ và Tây Nguyên liên tiếp bị thiệt hại do lũ quét, sạt lở.