Phường Hồng Ngự: Ngành hàng lươn "lột xác" nhờ công nghệ tuần hoàn

Trong bối cảnh Đồng Tháp đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sinh thái - tuần hoàn - ứng dụng công nghệ cao, phường Hồng Ngự nổi bậT với mô hình nuôi lươn tuần hoàn trong bể. Sự chuyển đổi từ kỹ thuật truyền thống sang công nghệ mới không chỉ giúp giảm ô nhiễm, tiết kiệm nước, hạn chế dịch bệnh mà còn nâng cao thu nhập cho nông dân, tạo nền tảng hướng tới sản xuất chuyên nghiệp và nông nghiệp số.

“LÁ PHỔI XANH” CỦA BỂ NUÔI

Nghề nuôi lươn từ lâu đã là một phần sinh kế của nhiều người dân Hồng Ngự. Tuy nhiên, phương thức nuôi truyền thống với bể xi măng, mực nước thấp và việc thay nước liên tục đã bộc lộ những bất cập: lươn nuôi dễ bị sốc nước, nhiễm bệnh, dẫn đến tỷ lệ hao hụt thường xuyên ở mức cao. Từ đó, người nuôi lươn rất tốn công và nhiều áp lực.

Hệ thống xử lý nước tuần hoàn giúp nông dân giảm chi phí đầu tư, giảm thiểu ô nhiễm môi trường nâng cao chất lượng lươn nuôi.

Anh Nguyễn Thanh Vũ, ngụ phường Hồng Ngự, nuôi lươn giống lâu năm, chia sẻ: “Trước khi áp dụng công nghệ, ngày nào tôi cũng phải thay nước cho lươn, rất tốn công và chi phí, chỉ cần trễ chút là nước dơ, lươn yếu ngay. Công việc nuôi lươn rất vất vả nhưng một vụ lươn sống đạt 70% là mừng lắm”.

Cùng với tốn nhiều công lao động, nguồn nước thải chưa qua xử lý cũng ảnh hưởng đến môi trường khu dân cư. Những bất ổn này không chỉ khiến người dân dễ nản lòng mà còn cản trở việc mở rộng quy mô sản xuất. Đây là bài toán đặt ra cho chính quyền địa phương trong quá trình tái phát triển ngành hàng lươn.

Nhận thấy rằng không thể giải quyết vấn đề bằng những giải pháp tạm thời, chính quyền TP. Hồng Ngự (trước đây) nay là phường Hồng Ngự đã chủ động tìm kiếm “lời giải” mang tính khoa học, bền vững. Địa phương đã phối hợp chặt chẽ với Trường Đại học Cần Thơ, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh triển khai Dự án “Ứng dụng công nghệ tuần hoàn trong ương giống và nuôi lươn đồng thương phẩm quy mô nông hộ tại TP. Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp”.

Hệ thống xử lý nước tuần hoàn giúp các hộ nuôi lươn nâng cao chất lượng con giống, giảm hao hụt, tăng lợi nhuận.

Hệ thống này được ví như một “lá phổi xanh” của bể nuôi, bao gồm bể lọc cơ học, bể vi sinh, bể chứa và đường dẫn nước khép kín, giúp tái sử dụng nước liên tục. Tiến sĩ Nguyễn Văn Triều, đại diện nhóm nghiên cứu, chia sẻ về hữu ích của công nghệ: “Vi khuẩn tự nhiên trong bể lọc sẽ phân hủy chất hữu cơ, xử lý đạm dư thừa, nhờ đó giữ môi trường nước luôn ổn định, sạch sẽ. Công nghệ này không xả thải trực tiếp, giảm thiểu ô nhiễm và quan trọng nhất là giảm hẳn nhu cầu dùng kháng sinh trong nuôi lươn”.

Nhờ môi trường nước được kiểm soát và ổn định, tỷ lệ sống của lươn nuôi đã tăng vọt. Nhiều hộ nuôi phấn khởi báo cáo tỷ lệ đạt của lươn giống đã vượt ngưỡng 90%. Anh Nguyễn Văn Thoàn, phường Hồng Ngự đã mạnh dạn mở rộng quy mô từ 4 lên 8 bồn nuôi lươn, cho biết: “Nuôi lươn theo mô hình tuần hoàn nhẹ công hơn rất nhiều. Tôi chỉ cần cài đặt motor chạy - tắt theo giờ, vừa tiết kiệm điện vừa đỡ tốn công. Lươn lớn nhanh, chất lượng đồng đều, bán dễ dàng nên hiệu quả kinh tế tăng lên đáng kể”.

Không chỉ giảm chi phí nước và điện, công nghệ này còn cho phép người nông dân chủ động thời điểm thu hoạch, không còn tình trạng bán ồ ạt, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận; công lao động giảm đáng kể nhờ toàn bộ quy trình thay nước và xử lý chất thải được tự động hóa.

NÂNG CAO GIÁ TRỊ SẢN PHẨM

Thành công của Hồng Ngự không chỉ nằm ở kỹ thuật, mà còn ở cách thức tổ chức cộng đồng khi Bình Lý Hội quán trở thành hạt nhân quan trọng và là “bộ não” của ngành hàng lươn tại địa phương. Với 36 thành viên, Hội quán không chỉ là nơi chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn mà còn là cầu nối vững chắc giữa người nông dân - chính quyền - nhà khoa học.

Nhờ công nghệ, chất thải trong quá trình nuôi lươn sẽ được giữ lại tại bể lọc vi sinh, vi sinh vật phân hủy đạm dư thừa trong nước, từ đó giúp môi trường nuôi lươn luôn ổn định.

Hội quán hoạt động bài bản, tổ chức sinh hoạt theo chủ đề mỗi tháng: từ kỹ thuật nuôi, xử lý nước, quản lý chất lượng giống đến liên kết thị trường và xây dựng thương hiệu. Nhờ sự liên kết này, Hội quán cung cấp cho thị trường 3 - 4 triệu con lươn giống mỗi năm, với doanh thu năm 2023 vượt mốc 10 tỷ đồng, lợi nhuận ròng đạt trên 3,7 tỷ đồng, mang lại thu nhập bình quân trên 100 triệu đồng cho mỗi hội viên.

Đặc biệt, các thành viên đã chủ động xây dựng mã QR truy xuất nguồn gốc, nâng cao uy tín lươn giống Hồng Ngự trên cả thị trường trong và ngoài tỉnh.

Anh Phạm Văn Lượm, Chủ nhiệm Hội quán, khẳng định: “Nhờ mô hình tuần hoàn, tỷ lệ lươn hao hụt, chi phí nước và nhân công giảm mạnh. Quan trọng nhất là bà con tự tin hơn, mạnh dạn áp dụng kỹ thuật mới. Sự tự tin ấy chính là động lực lớn để ngành hàng lươn phát triển bền vững”.

Yếu tố quan trọng để có mô hình thành công là phường Hồng Ngự có sự chủ động tìm kiếm giải pháp, đưa khoa học đến sát với hộ dân thông qua các chương trình hỗ trợ, tập huấn và kết nối chuyên gia. Song song đó, phường đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp: hướng dẫn nông dân sử dụng phần mềm theo dõi môi trường nước, ghi chép nhật ký điện tử, quảng bá sản phẩm lươn giống trên sàn thương mại điện tử. 

Với sự đồng hành đắc lực của khoa học, sự chủ động, linh hoạt của chính quyền và tinh thần liên kết bền chặt của cộng đồng nông dân, phường Hồng Ngự đã tạo bước chuyển mình trong ngành hàng lươn. Mô hình nuôi lươn tuần hoàn không chỉ giúp người dân giảm chi phí, hạn chế ô nhiễm, mà còn tăng năng suất và nâng cao giá trị sản phẩm, trở thành một điển hình về nông nghiệp công nghệ cao quy mô hộ dân.

MỸ LÝ