Cảnh giác với thủ đoạn lừa đảo 'bắt cóc online'

(ĐTO) Khi công nghệ số phát triển mạnh, tội phạm mạng cũng không ngừng "lột xác" với những thủ đoạn ngày càng tinh vi. Trong đó, "bắt cóc online" đang trở thành nỗi ám ảnh mới, một chiêu trò lừa đảo khai thác chính tình thương của cha mẹ dành cho con. 

Xung quanh vấn đề này, Phóng viên (PV) Báo và phát thanh, truyền hình Đồng Tháp có cuộc trao đổi với Thượng tá Nguyễn Văn Tám, Phó Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Đồng Tháp.

Thượng tá Nguyễn Văn Tám

PV: Hiện nay thủ đoạn "bắt cóc online" đang gây lo lắng cho nhiều người. Thượng tá đánh giá mức độ nguy hiểm và khả năng xuất hiện hình thức lừa đảo qua mạng này như thế nào?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Mặc dù trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp chưa ghi nhận vụ việc nào, song Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao vẫn đánh giá đây là mối nguy hiểm tiềm ẩn có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Đây là một hình thức lừa đảo mới, lợi dụng công nghệ cao, giọng nói giả (deepfake), hình ảnh dựng lại để gây hoang mang tâm lý cho người thân nạn nhân, buộc họ phải chuyển tiền trong thời gian rất ngắn.

Với mức độ lan truyền nhanh trên mạng xã hội, đây là thủ đoạn cực kỳ nguy hiểm, có khả năng xuất hiện tại địa phương bất cứ lúc nào, nhất là khi người dân chưa có đủ kỹ năng nhận diện và phòng tránh. Do đó, người dân cần chủ động nâng cao cảnh giác trong cộng đồng.

PV: Thưa Thượng tá, thủ đoạn của loại tội phạm thực hiện "bắt cóc online" thường diễn ra như thế nào? Chúng lợi dụng công nghệ và tâm lý người dân ra sao?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Thủ đoạn "bắt cóc online" thực chất là một hình thức lừa đảo qua mạng có tính chất dàn dựng rất tinh vi, khai thác tâm lý hoảng loạn của nạn nhân. Các đối tượng thường giả mạo số điện thoại, tài khoản mạng xã hội của nạn nhân hoặc gửi hình ảnh, video nạn nhân trong tình huống bị trói, bị bịt miệng, rồi liên hệ với người thân để đe dọa, yêu cầu chuyển tiền chuộc gấp, thường là trong vòng 30 phút đến 1 giờ.

Ảnh minh hoạ (Công an cung cấp).

Đáng lo ngại là trong nhiều trường hợp, chính nạn nhân bị kẻ lừa đảo dụ dỗ hoặc đe dọa thực hiện các hành vi không phù hợp qua video call. Trong lúc gọi video, kẻ gian sẽ bí mật chụp màn hình hoặc ghi lại những hình ảnh nhạy cảm này. Sau đó, chúng sử dụng những hình ảnh, video làm 'bằng chứng' để đe dọa công khai hoặc gửi cho người thân của nạn nhân, từ đó gây áp lực tâm lý và tống tiền nạn nhân.

Các đối tượng đặc biệt lợi dụng tâm lý lo sợ, mất bình tĩnh của phụ huynh, ông, bà, người thân, khiến họ không kịp xác minh thông tin mà chuyển tiền ngay lập tức theo yêu cầu. Một khi tiền đã chuyển thì rất khó thu hồi, vì chúng sử dụng tài khoản ngân hàng ảo, ví điện tử, hoặc rút tiền qua nhiều trung gian.

PV: Đơn vị đã có những biện pháp cảnh báo, tuyên truyền như thế nào đến người dân về thủ đoạn này?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Chúng tôi đang tích cực tuyên truyền qua nhiều kênh thông tin, từ truyền thông đại chúng, mạng xã hội đến các buổi tập huấn trực tiếp với người dân. Đặc biệt, đơn vị phối hợp với các trường học để tuyên truyền cho phụ huynh, học sinh về những nguy cơ tiềm ẩn này.

Mục tiêu là trang bị cho người dân kiến thức cần thiết để nhận biết và phòng tránh, bởi việc phòng ngừa luôn tốt hơn việc xử lý sau khi sự việc đã xảy ra.

PV: XinThượng tá nêu ra những khuyến cáo cho phụ huynh, học sinh, sinh viên và người dân để phòng tránh rơi vào bẫy lừa đảo "bắt cóc online" ?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Trước thủ đoạn lừa đảo tinh vi như "bắt cóc online", tôi khuyến cáo người dân, đặc biệt là phụ huynh, học sinh, sinh viên lưu ý những điểm quan trọng sau:

Thứ nhất, khi nhận được cuộc gọi, tin nhắn đe dọa có liên quan đến việc người thân bị bắt cóc, tuyệt đối không được hoảng loạn, không chuyển tiền ngay, mà hãy giữ bình tĩnh và xác minh thông tin bằng cách gọi trực tiếp cho người thân, liên hệ nhà trường hoặc báo ngay cho công an địa phương.

Thứ hai, người dân cần hạn chế chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân, hình ảnh riêng tư của bản thân và con em lên mạng xã hội, vì đây chính là nguồn dữ liệu để các đối tượng thu thập, dàn dựng kịch bản lừa đảo.

Thứ ba, phụ huynh cần hướng dẫn con em nâng cao nhận thức về các chiêu trò trên không gian mạng, tuyệt đối không thực hiện các hành vi quay video, livestream theo yêu cầu của người lạ, nhất là khi nội dung có tính chất bất thường hoặc gây hoang mang.

Thứ tư, người dân nên thường xuyên theo dõi các trang thông tin chính thống, tiếp nhận cảnh báo từ cơ quan chức năng để kịp thời cập nhật phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm.

PV: Khi nghi ngờ bị lừa đảo hoặc phát hiện vụ việc "bắt cóc online", người dân nên báo tin và xử lý như thế nào, thưa Thượng tá?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Khi nghi ngờ mình hoặc người thân bị lừa đảo theo hình thức "bắt cóc online", người dân cần hết sức bình tĩnh, tuyệt đối không làm theo yêu cầu chuyển tiền ngay lập tức.

Đầu tiên, hãy liên hệ ngay với người thân để xác minh thông tin, đồng thời ghi lại số điện thoại, nội dung cuộc gọi, tin nhắn hoặc hình ảnh liên quan để làm bằng chứng.

Tiếp theo, báo tin ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất, hoặc gọi đến số điện thoại khẩn cấp 113, các đường dây nóng của công an tỉnh. Người dân cũng có thể liên hệ trực tiếp với Phòng An ninh mạng Công an Đồng Tháp qua số hotline 0978.620.105 hoặc trang Zalo Official Account, Fanpage Facebook "Phòng An ninh mạng Công an Đồng Tháp" để được hướng dẫn, xử lý kịp thời.

PV:   Người điều người dân cần đặc biệt lưu ý khi xử lý vụ việc này là gì, thưa Thượng tá?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Điều rất quan trọng là trong mọi trường hợp, người dân không nên tự ý xử lý hoặc chia sẻ rộng rãi thông tin lên mạng xã hội, vì điều này có thể gây hoang mang không cần thiết, thậm chí ảnh hưởng đến quá trình điều tra của cơ quan chức năng.

Việc phối hợp nhanh chóng, cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin cho cơ quan chức năng sẽ giúp chúng tôi xử lý hiệu quả và kịp thời nhất.

PV: Thượng tá có thông điệp gì gửi tới Nhân dân tỉnh nhà về vấn đề này?

Thượng tá Nguyễn Văn Tám: Trong thời đại công nghệ số, chúng ta cần không ngừng nâng cao ý thức cảnh giác trước các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi. "Bắt cóc online" chỉ là một trong nhiều chiêu trò mà tội phạm có thể sử dụng.

Quan trọng nhất là mọi người phải giữ bình tĩnh, kiểm chứng thông tin trước khi hành động và luôn tin tưởng, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng. Lực lượng Công an cam kết sẽ luôn đồng hành, bảo vệ an toàn cho người dân trong không gian mạng.

Có thể nói, trong thời đại số hóa, việc nâng cao "khả năng miễn dịch" của cộng đồng trước tội phạm mạng không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng, mà còn là nhiệm vụ của mỗi gia đình, mỗi cá nhân.

Mặc dù "bắt cóc online" chưa xuất hiện tại Đồng Tháp, nhưng với tính chất lây lan nhanh và độ tinh vi cao, cần có sự chuẩn bị chủ động. Chỉ khi toàn xã hội cùng nâng cao cảnh giác, chia sẻ thông tin kịp thời, chúng ta mới có thể xây dựng được một "tường lửa" vững chắc bảo vệ cộng đồng khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi này. Bởi lẽ, trong cuộc chiến chống tội phạm mạng, sự đoàn kết và hiểu biết của người dân chính là vũ khí mạnh nhất.

PV: Xin cảm ơn Thượng tá!

TUẤN LÂM (thực hiện)