Bài 3: Phát triển làng nghề gắn với du lịch cộng đồng

Bài 2: Tạo việc làm cho lao động nông thôn

Đồng Tháp được xem là vùng đất giàu tiềm năng phát triển du lịch của Đồng bằng sông Cửu Long với cảnh quan sông nước, miệt vườn trù phú, tỉnh còn sở hữu hệ thống di tích lịch sử, văn hóa cùng nhiều làng nghề truyền thống lâu đời. Đây là nền tảng hình thành sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng.

Khi các địa phương tận dụng lợi thế kết hợp phát triển làng nghề với du lịch, du lịch làng nghề mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp “đánh thức” các tiềm năng nội tại.

HẤP DẪN DU LỊCH LÀNG NGHỀ

Du lịch làng nghề có thể hiểu là loại hình du lịch văn hóa tổng hợp thông qua hình thức đưa du khách đến tham quan, cảm nhận các giá trị văn hóa và mua sắm những hàng hóa đặc trưng của địa phương. Những năm gần đây, cùng với xu thế hội nhập và mở cửa, đây là tiền đề, cơ hội tốt để các địa phương có làng nghề đi lên cùng sự phát triển của ngành Du lịch. Hiện trên địa bàn Đồng Tháp có không ít địa phương tận dụng lợi thế sẵn có khai thác tiềm năng du lịch và đã có những thành công bước đầu, trở thành điểm đến hấp dẫn du khách.

Làng chiếu Định Yên, điểm đến hấp dẫn du khách.

Điển hình trong số đó có thể kể đến là Làng cổ Đông Hòa Hiệp (xã Cái Bè). Nơi đây nổi tiếng với những ngôi nhà cổ mang kiến trúc truyền thống kết hợp Đông - Tây. Nếu khai thác gắn kết, du khách không chỉ thưởng ngoạn cảnh quan, mà còn có thể trải nghiệm làng nghề bánh phồng với hơn 100 hộ dân sản xuất. Cùng với đó, xã Cái Bè còn có Làng cốm An Ninh ở gần Làng cổ Đông Hòa Hiệp, nơi lưu giữ nghề truyền thống qua nhiều thế hệ với hơn 50 năm.

Tương tự, Làng nghề dệt chiếu Long Định (xã Long Định) được hình thành cách đây hơn 50 năm, do các cư dân vùng chiếu nổi tiếng ở Kim Sơn - tỉnh Ninh Bình và các tỉnh phía Bắc di cư mang theo vào Nam lập nghiệp.

Làng nghề có hơn 30 hộ sản xuất với hàng ngàn chiếc chiếu mỗi năm phục vụ trong nước và xuất khẩu. Điểm thuận lợi của làng nghề là nằm trên lộ trình các tour tham quan Điểm Du lịch sinh thái Đồng Tháp Mười và Thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác.

Do đó, nếu khai thác hợp lý, Làng nghề dệt chiếu Long Định sẽ là điểm “dừng chân” độc đáo để du khách tìm hiểu về nơi đây. Cũng nằm trong tuyến tham quan này còn có nghề đan bàng ở xã Hưng Thạnh với gần 1.900 hộ làm nghề, thu hút hơn 7.100 lao động tham gia, trong đó có trên 5.000 lao động thường xuyên.

Đến với nghề đan bàng, du khách được trải nghiệm quy trình làm ra các sản phẩm từ bàng như nón, giỏ, túi xách, nghe kể chuyện về thời tiền nhân khai hoang vùng đất vốn xem là “rốn lũ, rốn phèn” năm xưa.

Theo đánh giá của các chuyên gia du lịch, các làng nghề thủ công truyền thống của Đồng Tháp đã và đang là xu hướng được khách du lịch tìm đến. Phần là bởi, những giá trị văn hóa lâu đời và sự sáng tạo của những người thợ làng nghề qua từng sản phẩm thủ công đặc trưng; phần khác vì, đến với làng nghề, du khách không chỉ được ngắm cảnh quan làng quê đặc trưng vùng đồng bằng Nam bộ, mà còn được tham quan nơi sản xuất, trực tiếp tiếp xúc với thợ thủ công và tham gia làm thử một vài công đoạn sản xuất các sản phẩm. Điều này tạo nên sức hấp dẫn riêng của du lịch làng nghề.

GIỮ GÌN BẢN SẮC, NÂNG CAO SINH KẾ

Bên cạnh tiềm năng, các làng nghề ở Đồng Tháp còn trở thành địa chỉ du lịch được du khách biết đến như Làng hoa Sa Đéc - “thủ phủ hoa miền Tây”, vốn từ lâu là điểm du lịch nổi tiếng. Việc tỉnh Đồng Tháp tổ chức sự kiện Festival Hoa - Kiểng Sa Đéc lần đầu tiên vào năm 2024 giúp cho hoạt động du lịch kết hợp làng nghề trở nên chuyên nghiệp, bài bản và hiệu quả hơn.

Kết hợp tham quan du lịch với tìm hiểu làng nghề mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Bên cạnh đó, ghé thăm Làng hoa Sa Đéc, du khách còn có thể đến với Làng bột Sa Đéc và các cơ sở chế biến bánh, từ bột gạo, tạo thành chuỗi sản phẩm đặc trưng. Phường Sa Đéc có 22 điểm du lịch cộng đồng, trong đó có 4 mô hình homestay hoạt động ổn định.

Các hộ sản xuất chuyển đổi mô hình, kết hợp trồng hoa, kiểng với du lịch trải nghiệm. Các chính sách về phát triển du lịch hỗ trợ cho 10 điểm du lịch và 2 mô hình homestay với tổng kinh phí hơn 5 tỷ đồng. Theo thống kê, số lượng khách du lịch đến tham quan trên địa bàn đến năm 2025 trên 2,79 triệu lượt khách, trong đó có hơn 59.600 lượt khách quốc tế.

Tại các tọa đàm chuyên ngành, các chuyên gia cho rằng, để khai thác hiệu quả loại hình du lịch văn hóa cộng đồng, sinh thái, di tích lịch sử - văn hóa - tâm linh trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, cần khai thác hiệu quả hoạt động của các nghề thủ công, lễ hội truyền thống tại địa phương để tạo sản phẩm du lịch đặc thù.

Nhiều hộ sản xuất hoa, kiểng tại phường Sa Đéc kết hợp trồng hoa, kiểng với du lịch trải nghiệm.

Thực tế, một số tour liên kết đã được đề xuất, chẳng hạn tuyến xuất phát từ TP. Hồ Chí Minh đến Chợ Gạo tham quan vườn thanh long, làng rau sạch - Làng nghề bàng buông Thân Cửu Nghĩa, Hưng Thạnh, đến Mỹ Tho, rồi tiếp tục hành trình đến Làng nghề bó chổi Vĩnh Hựu - Lăng Hoàng Gia - Lăng Trương Định và biển Tân Thành.

Đây được xem là sự kết hợp hài hòa giữa trải nghiệm thiên nhiên và văn hóa làng nghề, mở ra hướng phát triển mới cho du lịch vùng. Bên cạnh đó, khu vực Gò Công cũng sở hữu nhiều giá trị nhân văn như hò cấy, đờn ca tài tử, cùng các sản phẩm nổi tiếng từ làng nghề tủ thờ, mắm tôm chà, tôm chua.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, tiềm năng này vẫn chưa được quy hoạch bài bản, dẫn đến phát triển tự phát, thiếu sức cạnh tranh.

Tại Hội thảo Phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa trong phát triển du lịch được tổ chức trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, nhiều chuyên gia khẳng định vai trò then chốt của làng nghề trong chiến lược phát triển du lịch bền vững.

Các nghề truyền thống như: Dệt chiếu, đan lát, bánh tráng, bánh phồng, mắm tôm chà, tủ thờ… đều có thể trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, vừa bảo tồn bản sắc, vừa tạo sinh kế. Các chuyên gia cho rằng, việc hỗ trợ phát triển làng nghề gắn với giá trị văn hóa truyền thống không chỉ tạo sản phẩm du lịch cộng đồng, mà còn vận động hộ gia đình tham gia, giữ gìn nghề cũ.

PGS.TS. Huỳnh Quốc Thắng, Giảng viên cao cấp, Khoa Văn hóa học - Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Phát triển du lịch cộng đồng ở Đồng Tháp phải dựa trên bảo tồn và phát huy các vốn di sản, trong đó có nghề truyền thống, để vừa gìn giữ bản sắc vừa nâng cao sinh kế”.

PHƯƠNG MAI - CAO THẮNG

(còn tiếp)