Nâng chất giáo dục kỹ năng sống cho học sinh

Song song với việc truyền thụ kiến thức, ngành Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Đồng Tháp chủ động triển khai nhiều giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học. Thời gian qua, ngành đặc biệt chú trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

Giáo dục kỹ năng sống giữ vai trò quan trọng trong công tác GD-ĐT. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, việc giảng dạy cần có phương pháp cụ thể; phù hợp với độ tuổi, khả năng nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh.

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TOÀN DIỆN

Thay vì tổ chức bình thường như các giờ học khác, tiết học Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp với chủ đề “Tự tin vượt qua ngưỡng sợ hãi - hành trình từ e dè đến chủ động” của học sinh Trường Trung học phổ thông (THPT) Chợ Gạo (xã Chợ Gạo) diễn ra hào hứng dưới sân trường, thu hút, lôi cuốn học sinh tham gia vào tuần đầu tháng 12 vừa qua. 

Chương trình được xây dựng bài bản, bám sát tâm lý lứa tuổi học sinh THPT. Nội dung hướng đến việc giúp học sinh nhận diện nỗi sợ của bản thân.

Qua đó, các em từng bước hình thành sự tự tin trong học tập, giao tiếp và định hướng nghề nghiệp.

Một trong những hoạt động nổi bật là phần thi hùng biện. Học sinh trực tiếp trình bày quan điểm, chia sẻ trải nghiệm và cách vượt qua rào cản tâm lý. 

Mỗi bài hùng biện là một câu chuyện thật, gần gũi với đời sống học đường. Qua phần thi này, học sinh rèn luyện kỹ năng diễn đạt, tư duy phản biện và bản lĩnh đứng trước đám đông. 

Bên cạnh đó, các tiểu phẩm tình huống được dàn dựng sinh động, phản ánh những nỗi sợ thường gặp của học sinh.

Nội dung tiểu phẩm gắn với áp lực học tập, lựa chọn nghề nghiệp và các mối quan hệ xã hội. 

Thông qua hình thức sân khấu hóa, thông điệp được truyền tải nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Hoạt động góp phần khơi dậy tinh thần chủ động, giúp học sinh mạnh dạn bước qua giới hạn của chính mình.

Em Nguyễn Ngọc Trang, học sinh Trường THPT Chợ Gạo chia sẻ: “Qua hoạt động, chúng em thật sự hào hứng và xúc động trước các hoạt động trải nghiệm. 

Em cho rằng, chương trình giúp học sinh nhìn thẳng vào nỗi sợ của bản thân. Qua đó, các em học được cách tự tin hơn trong giao tiếp và học tập. Hoạt động tiếp thêm động lực để học sinh chủ động thay đổi và vững vàng hơn trên hành trình phía trước”. 

Thầy Nguyễn Phúc Viễn, Hiệu trưởng Trường THPT Chợ Gạo, cho biết, hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp có ý nghĩa thiết thực trong Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018. 

Sự tự tin là nền tảng quan trọng để học sinh vượt qua nỗi sợ, chủ động học tập và định hướng tương lai. Mong rằng trong cuộc sống, các em học sinh cần mạnh dạn thay đổi, dám thử sức và không ngại thất bại để trưởng thành.

Theo các chuyên gia tâm lý, kỹ năng sống là mục tiêu quan trọng trong nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Vì vậy, ngành Giáo dục chủ động lồng ghép nội dung kỹ năng sống vào chương trình giảng dạy ở các bậc học. 

Cách làm này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của xã hội hiện nay. Trong bối cảnh kinh tế thị trường phát triển mạnh, công nghệ bùng nổ tác động sâu sắc đến nhận thức và hành vi của học sinh, nhiều giá trị sống bị chi phối bởi mạng xã hội và môi trường số. 

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với công tác giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường.

Thực tế cho thấy, một số cơ sở giáo dục vẫn thiên về dạy kiến thức, chưa quan tâm đúng mức đến rèn luyện kỹ năng. Một bộ phận nhỏ giáo viên chưa thật sự làm gương trong đạo đức nghề nghiệp.

Ở gia đình, việc quản lý và đồng hành cùng con em còn lỏng lẻo. Về phía học sinh, nhiều em còn hạn chế kỹ năng sống. Một số ít học sinh có biểu hiện sa sút đạo đức, lối sống thiếu lành mạnh.

Trước yêu cầu ngày càng bức thiết của xã hội, Bộ GD-ĐT triển khai nhiều phong trào giáo dục trong trường học, tiêu biểu là phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. 

Cùng với đó là các nội dung giáo dục sức khỏe, giới tính và an toàn giao thông. Đặc biệt, từ năm học 2010 - 2011, kỹ năng sống được đưa vào giảng dạy chính thức trong nhà trường.

Qua quá trình nghiên cứu và điều chỉnh phương án thực hiện, nhất là khi triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018, ngành Giáo dục xác định lồng ghép kỹ năng sống là hướng đi phù hợp. 

Nội dung này được tích hợp vào chương trình học, các môn học và hoạt động giáo dục trong nhà trường. Cách làm này bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn và đặc điểm của từng cấp học.

Theo ngành GD-ĐT, giáo dục kỹ năng sống ở mỗi cấp học có nội dung khác nhau, nhưng mục tiêu chung là hình thành cho học sinh 12 giá trị cốt lõi của cuộc sống. 

Đó là tôn trọng, hòa bình, hợp tác, hạnh phúc, chân thật, nhân đạo, tình thương, trách nhiệm, giản dị, khoan dung, tự do và đoàn kết. Đối với trẻ mầm non, giáo dục kỹ năng sống tập trung giúp trẻ nhận thức về bản thân. Trẻ được hình thành những kỹ năng ban đầu trong gia đình, cộng đồng và môi trường xung quanh.

Ở bậc tiểu học, kỹ năng sống giúp học sinh rèn luyện giao tiếp, biết sống đẹp, sống có ích, đúng giờ và biết đồng cảm với người khác. Đối với học sinh trung học cơ sở và THPT, giáo dục kỹ năng sống đi vào các tình huống cụ thể. Nội dung gắn với hoạt động cộng đồng và thực tiễn đời sống. 

Qua đó, học sinh được trang bị kỹ năng ứng phó với khó khăn, nâng cao bản lĩnh và từng bước định hướng nghề nghiệp cho tương lai.

ĐỂ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG HIỆU QUẢ

Hiện ngành Giáo dục triển khai giáo dục kỹ năng sống cho học sinh chủ yếu theo hai hình thức. 

Thứ nhất là lồng ghép nội dung kỹ năng sống trong các môn học, thứ hai là thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Tùy điều kiện cụ thể của từng trường, giáo viên chủ động sáng tạo cách tổ chức thực hiện.

Nhiều thầy cô linh hoạt sử dụng hình ảnh, câu chuyện, tình huống gắn với bài học nhằm giúp học sinh tiếp thu kỹ năng một cách tự nhiên, hiệu quả.

Theo thầy Võ Hoài Nhân Trung, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu (phường Mỹ Tho), nhà trường chú trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhiều năm học qua.

Nội dung này được triển khai theo 2 hướng chính: Một là tích hợp, lồng ghép trong các môn học như: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân, Giáo dục thể chất; hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.

Qua đó, học sinh được bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào về truyền thống dân tộc. Hai là giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động tập thể và giáo dục ngoài giờ lên lớp. 

Nhà trường tổ chức các buổi sinh hoạt cờ, diễn đàn xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường, giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên. 

Bên cạnh đó, nhiều câu lạc bộ như: Nhiếp ảnh, âm nhạc, tiếng Anh được duy trì thường xuyên. Các hoạt động này tạo môi trường để học sinh rèn luyện kỹ năng, phát triển năng lực cá nhân.

Thực tế cho thấy, một bộ phận phụ huynh còn lo ngại việc lồng ghép kỹ năng sống sẽ gây áp lực, quá tải cho học sinh. 

Tuy nhiên, theo ngành Giáo dục, giáo dục kỹ năng sống là chủ trương đúng đắn và cần thiết của Bộ GD-ĐT. 

Việc giảng dạy kỹ năng sống không làm tăng tải chương trình. Bởi bản chất của kỹ năng sống là dạy phương pháp, không phải dạy kiến thức hàn lâm; nội dung này được lồng ghép linh hoạt, không tổ chức thành môn học độc lập. Hình thức lồng ghép được đánh giá là phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh. 

Muốn hình thành kỹ năng, học sinh cần có nền tảng kiến thức, được thực hành và rèn luyện thường xuyên. Quá trình đó giúp các em nâng cao khả năng ứng phó trước những tình huống trong học tập và cuộc sống.

Qua nhiều năm triển khai, giáo dục kỹ năng sống mang lại những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn không ít khó khăn. 

Vì vậy, việc lồng ghép kỹ năng sống đòi hỏi giáo viên phải đầu tư nghiên cứu, đổi mới phương pháp giảng dạy. 

Trong khi đó, không phải giáo viên nào cũng có đủ điều kiện và kỹ năng để thực hiện hiệu quả; cơ sở vật chất còn hạn chế, đội ngũ chuyên trách chưa đầy đủ, phương pháp tổ chức ở một số nơi vẫn mang tính hình thức.

Theo Sở GD-ĐT Đồng Tháp, giáo dục kỹ năng sống chỉ đạt hiệu quả khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. 

Phụ huynh cần quan tâm, hướng dẫn con em những kỹ năng cơ bản, phù hợp với lứa tuổi, đó là kỹ năng chào hỏi, giao tiếp, ứng xử với bạn bè, giải quyết mâu thuẫn và tự bảo vệ bản thân. 

Đồng thời, gia đình cần tạo điều kiện để học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa, qua đó giúp các em phát triển toàn diện hơn.

Đ. PHI