Thế giới “bất thường”, Việt Nam “lạ thường”, con người “phi thường”

ĐTO - Gần đây, trong một số bình luận, vài diễn giả trong nước “nửa thật nửa đùa” có dự báo rằng: Loài người đang sống trong một thế giới “bất thường”, Việt Nam “lạ thường” và theo đó con người “phi thường”. Dù cho “lỡ miệng”, câu nói này giúp chúng ta những nhận thức đặc biệt hay cảm nhận lý thú về sự thay đổi sâu sắc đối với đời sống xã hội. Và, việc đi sâu phân tích sẽ đưa lại những kiến thức cần thiết đối với đương đại.

Các thành viên Tổ chuyển đổi số xã Phú Thuận B (huyện Hồng Ngự) chuẩn bị bảng tuyên truyền hướng dẫn cài đặt, sử dụng các nền tảng số (Ảnh: Chí Trung)

Trước hết, chúng ta cần hiểu khái quát khái niệm Bất thường, Lạ thường và Phi thường để hiểu sâu vấn đề sẽ bàn. Bất thường là không phải thường lệ (cuộc họp bất thường), dễ thay đổi hay thay đổi đột ngột. Lạ thường là ở mức độ cao, đến mức khác thường, thấy ngạc nhiên (đẹp lạ thường, to lớn lạ thường). Phi thường là đặc biệt khác thường, vượt xa mức bình thường tới mức đáng khâm phục (sức mạnh phi thường, nghị lực phi thường). Thật ra, việc nhận thức về thế giới “bất thường”, Việt Nam “lạ thường” và con người “phi thường” là vấn đề “xưa rồi”. Nhưng, những năm gần đây, các khái niệm này trở thành phổ biến và có tính chất sâu sắc.

Thế giới “Bất thường”

Trong thời đại toàn cầu hóa, để xây dựng quyết sách ở địa phương hay tầm quốc gia, những người ban hành quyết sách buộc phải đánh giá tình hình thế giới. Và vì vậy, các quốc gia thường có nhận định về những vấn đề ngoài quốc gia của mình. Có thể thấy, các văn bản của Đảng Cộng sản Việt Nam đều ghi nhận nội dung này. Theo đó, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng có dự báo: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo” (tr105).

Rõ ràng, tình hình thế giới đã và đang diễn ra đúng với những gì Đảng đã tiên liệu. Trong thời gian gần đây, hầu hết lĩnh vực đều cho thấy sự “bất thường”. Thiên tai xuất hiện với một số cơn bão và động đất cực mạnh; khoa học - công nghệ mà trong đó AI (Artificial Intelligence) phát triển kỳ diệu đưa đến những tiến bộ và bị lợi dụng; nền kinh tế được dẫn dắt bởi sự hợp tác đan xen sự bảo hộ bởi lợi ích ích kỷ (việc Mỹ áp dụng thuế suất hàng nhập khẩu gây đảo lộn trên nhiều lĩnh vực); những ngòi nổ chiến tranh chưa được tháo gỡ lại có dấu hiệu bùng phát ở vài khu vực... Một thế giới “bất thường” buộc các quốc gia phải tính toán cách thức “lạ thường” mới có thế chống chịu, thích ứng.

Việt Nam “Lạ thường”

Như đã đề cập bên trên, chỉ vài yếu tố của bối cảnh quốc tế cũng đã tác động trực tiếp đến Việt Nam. Nó đưa đến cả những cơ hội và thách thức lớn. Mặt khác, một số tồn tại, hạn chế bên trong đất nước cũng cần được xử lý kịp thời. Cộng hưởng bên ngoài và bên trong, Việt Nam đón nhận thời cơ và thách thức mới. Trước hoàn cảnh khó khăn, nhiều người chấp nhận “gặp thời thế, thế thời phải thế”. Nhưng, Việt Nam đã và đang ứng phó một cách “khác thường”. Đơn cử vài việc đang được tiến hành như minh chứng.

Trước hết, cơ quan lãnh đạo Việt Nam đã ban hành Kết luận về phát triển khoa học và công nghệ với nhận thức đây là nhiệm vụ trung tâm trong phát triển kinh tế - xã hội. Và theo đó, kiên trì phương châm “Kiến thức là nền tảng, công nghệ là công cụ để tiến xa”, người đứng đầu Đảng đã phát động phong trào “Bình dân học vụ số” để thực hiện thành công chương trình chuyển đổi số với “Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số”.

Thứ đến, lãnh đạo cao nhất của Đảng và Chính phủ thừa nhận “lấy kinh tế tư nhân làm động lực quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”. Đây là một bước tiến lớn trong quá trình nhận thức về kinh tế tư nhân. Từ chỗ xem kinh tế tư bản tư nhân là đối tượng cần “cải tạo” và rồi theo thời gian, “kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng”, đến nay xem “quan trọng nhất”.

Thêm nữa, từng là nước đạt thành tích ngoạn mục khi về trước Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc, Việt Nam hiện đang tập trung hoàn tất “Chương trình xóa nhà tạm bợ, dột nát” trước cuối năm 2025. Và, một “cuộc cách mạng” về tinh giản bộ máy, hợp nhất đơn vị và xóa bỏ cấp huyện cũng là điểm nổi trội. Các cơ quan truyền thông đã và đang cung cấp nhiều thông tin. Điều có thể ghi nhận là sự quyết tâm, quyết liệt, triển khai nhanh và có nguồn lực tài chính bảo đảm thực thi. Số lượng 9 kỳ họp bất thường của Quốc hội khóa này cũng phần nào cho thấy Việt Nam “lạ thường”.

Con người “Phi thường”

Trong một thế giới “bất thường” và xã hội “lạ thường”, con người tồn tại, trụ được và phát triển tự nó là sự phi thường. Bên ngoài nước thì áp đặt thuế khóa (tariff), trong nước thi hành “cuộc cách mạng” và số hóa, con người được tôi luyện, sàng lọc rất nghiệt ngã. Chính môi trường ấy đang góp phần hình thành con người Việt Nam có tính cách lớn. Thời gian qua, người Việt đã quen dần với “tư duy toàn cầu, hành động địa phương”. Hiện nay, với tốc độ “1 ngày bằng 20 năm”, mỗi người chính là Phù Đổng. Rồi đây, số lượng lãnh đạo, công chức và viên chức ít hơn lại quản lý phạm vi rộng và nhiệm vụ phức tạp hơn thì quả thật phi thường. Xét cả mặt tích cực lẫn tiêu cực của sự “bất thường” và “lạ thường”, con người sẽ trở nên “phi thường” và dĩ nhiên, có những kẻ “dị thường”. Thật ra, đó là lẽ thường trong cuộc sống.

Một thời gian khá dài trong lịch sử loài người, xã hội bị ngưng trệ. Hình ảnh “mục đồng chăn trâu” đầy thơ mộng của nền nông nghiệp lúa nước vẫn còn trong ký ức của chúng ta như mới hôm nào. Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ đã “lật tung” xã hội và khai thác, kích hoạt tất cả tiềm năng con người. Và hiện tại, mỗi người đang ngắm nhìn: Thế giới “bất thường”, Việt Nam “lạ thường” và con người “phi thường”.

DÂN BIỆN