Kỷ niệm 75 năm thành lập Hội Kiến trúc sư Việt Nam

ĐTO - Tháng 4/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trương và cho tiến hành hội nghị thành lập Đoàn kiến trúc sư Việt Nam (KTS VN) là tiền thân của Hội KTS VN ngày nay. Trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, đội ngũ KTS VN luôn đoàn kết, sáng tạo, nỗ lực hoàn thành tốt các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Lễ đài Ba Đình bằng gạch, bê tông - 1960 (ảnh tư liệu)

GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 1945 - 1975

Hội nghị đã vinh dự được Bác Hồ gửi thư chúc mừng và căn dặn: “Trong 4 điều quan trọng cho dân sinh: ở và đi là 2 vấn đề cũng cần thiết như ăn và mặc. Vì vậy, việc kiến trúc là một việc rất quan hệ. Chúng ta phải tùy hoàn cảnh mà xây dựng ngay trong khi kháng chiến và sau khi kháng chiến thành công…”. Sau hội nghị, theo lời dạy của Bác và sự phân công của Chính phủ, các KTS thế hệ đầu tiên của Hội KTS VN đã trở về các liên khu (I,II,II,IV) thành lập Phòng Kiến trúc, tích cực đem tài năng sáng tạo của mình vượt qua mọi khó khăn thiếu thốn của cuộc chiến, phục vụ cách mạng, phục vụ Nhân dân.

Những năm từ 1954 - 1975, cả miền Bắc như một đại công trường sôi động của công cuộc tái thiết, xây dựng cơ sở vật chất cho Chủ nghĩa xã hội. Hàng ngàn công trình kiến trúc phục vụ dân sinh, phục vụ kinh tế - chính trị - xã hội được xây dựng với phương châm “Thích dụng, bền vững, kinh tế và mỹ quan trong điều kiện có thể” để phù hợp với điều kiện của đất nước.

Giai đoạn này, kiến trúc được sáng tác theo xu hướng hiện đại tiền kỳ và hiện đại, hình thức trong sáng, không cầu kỳ, phù hợp với điều kiện kinh tế, yếu tố thiên nhiên và khai thác tính truyền thống đã tạo nên dấu ấn đậm nét, là nền tảng phát triển kiến trúc Việt Nam hiện đại. Đó là các công trình kiến trúc đặc biệt như: Lễ đài Ba Đình bằng gỗ - 1955, Lễ đài Ba Đình bằng gạch, bê tông - 1960, Nhà sàn Bác Hồ trong Phủ Chủ tịch - 1958… Các khu nhà ở tập thể cao 4 - 5 tầng (chung cư) có quy hoạch đồng bộ theo mô hình tiểu khu của Liên Xô; các khu công nghiệp…

GIAI ĐOẠN ĐỔI MỚI TỪ 1987 ĐẾN NAY

Cùng với sự khởi sắc của nền kinh tế, kiến trúc Việt Nam cũng bắt đầu bước vào cuộc đổi mới về tư duy sáng tạo của công nghệ, vật liệu mới và hoạt động hành nghề. Sự chuyển mình của đất nước trong thời kỳ đổi mới, mở cửa đã tác động sâu sắc đến đời sống hành nghề và hoạt động của giới KTS và Hội KTS VN. Chính vì thế, ngay từ Đại hội KTS VN lần IV (năm 1989) và các đại hội tiếp theo cho đến Đại hội X (năm 2020), Hội KTS VN luôn xác định mục tiêu, đổi mới nội dung hoạt động để phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước, chú trọng đến đổi mới đào tạo và môi trường hành nghề của KTS để tiệm cận khu vực và trên thế giới.

Tòa nhà Quốc hội (ảnh tư liệu)

Ngày 4/11/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 2008 về việc lấy ngày 27/4 hàng năm là Ngày Kiến trúc Việt Nam với mục đích động viên, thu hút sự quan tâm của giới KTS, các tầng lớp nhân dân, các nhà quản lý về kiến trúc - quy hoạch, các nhà đầu tư, các tổ chức xã hội - nghề nghiệp cùng đoàn kết, sáng tạo, tích cực tham gia xây dựng và phát triển nền kiến trúc Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; đồng thời có hình thức khen thưởng, biểu dương, khuyến khích các tài năng kiến trúc cống hiến cho Tổ quốc.

Trong gần 40 năm đổi mới, kiến trúc phát triển mạnh mẽ ở mọi loại hình từ kiến trúc nhà ở, công trình công cộng, công trình văn hóa… đến công trình tôn giáo tín ngưỡng. Đến nay, cả nước đã có gần 30 cơ sở đào tạo KTS, hàng năm cho ra trường hơn 1.000 KTS. Theo số liệu chưa đầy đủ, hiện trên cả nước đã có hơn 20.000 KTS, trong đó có hơn 6.500 là hội viên Hội KTS VN. Rất nhiều KTS trẻ đã đi tiên phong trong sáng tác theo xu hướng mới như: kiến trúc xanh, kiến trúc vì cộng đồng. Nhiều người đã đạt được các giải thưởng danh giá trong các cuộc thi kiến trúc Quốc gia và quốc tế như các KTS: Võ Trọng Nghĩa, Hoàng Thúc Hào, Nguyễn Hoàng Mạnh, Nguyễn Hoàng Hiệp… Năm 2017, Đại hội KTS Thế giới UIA tổ chức tại Seoul - Hàn Quốc, lần đầu tiên trong lịch sử kiến trúc Việt Nam, KTS Hoàng Thúc Hào đã vinh dự được trao Giải thưởng Lớn của UIA với những cống hiến vì cộng đồng.

Tòa tháp Bitexco TP Hồ Chí Minh (ảnh tư liệu)

Từ năm 2015, Hội KTS VN đã tập trung góp sức xây dựng các văn bản luật pháp, tích cực tham gia xây dựng Luật Kiến trúc với kỳ vọng góp phần cải thiện môi trường hành nghề, nâng cao năng lực hành nghề của KTS. Luật Kiến trúc đã được Quốc hội khóa XIV thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7/2019. Nghị định 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ lần đầu tiên xác định và giao nhiệm vụ cho tổ chức xã hội nghề nghiệp về hành nghề kiến trúc là Hội KTS VN trong việc: Xây dựng, ban hành Quy tắc ứng xử nghề nghiệp của KTS hành nghề; xây dựng, ban hành Bảng phương pháp tính điểm phát triển nghề nghiệp liên tục, tổ chức thực hiện các hoạt động phát triển nghề liên tục (CPD) cho KTS hành nghề; xây dựng và ban hành chương trình, nội dung, tài liệu phục vụ sát hạch, bộ câu hỏi sát hạch, tổ chức sát hạch và tham gia cấp chứng chỉ hành nghề KTS.

Cầu Vàng Đà Nẵng (ảnh tư liệu)

Luật Kiến trúc cùng Nghị định 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ đã mở ra một giai đoạn mới cho phát triển kiến trúc Việt Nam và hành nghề kiến trúc theo hướng chuyên nghiệp, lành mạnh, tiếp cận một bước với môi trường hành nghề kiến trúc của thế giới và khu vực, kỳ vọng mở ra thời kỳ giải phóng sức sáng tạo của KTS, bảo tồn và phát huy di sản kiến trúc, xuất hiện nhiều tài năng mới, nhiều tác phẩm mới đầy hơi thở của nghệ thuật dân tộc, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, văn hóa và con người Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thực hiện Luật Kiến trúc và Nghị định 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ, từ năm 2021 đến nay, Hội KTS VN đã tổ chức 15 chương trình phát triển nghề nghiệp liên tục (CPD) cho hơn 12.000 lượt KTS tham gia và 4 kỳ sát hạch cho KTS phục vụ cấp chứng chỉ hành nghề kiến trúc. Bên cạnh đó, Hội KTS VN cũng tăng cường liên kết với các chuyên gia trong nước và nước ngoài, các cơ quan quản lý và Hội KTS cơ sở trong việc mở rộng các hình thức và chủ đề CPD, cung cấp các thông tin cập nhật về thực hiện Luật Kiến trúc, giải đáp những thắc mắc xung quanh việc cấp chứng chỉ hành nghề kiến trúc, phát triển nghề nghiệp liên tục được đăng tải trên các phương tiện thông tin truyền thông của Hội KTS VN…

75 năm qua là 75 năm giới KTS tập hợp dưới mái nhà chung là Hội KTS VN, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, luôn trung thành với sự nghiệp của Đảng, của Nhà nước, của Nhân dân, luôn đoàn kết và không ngừng đổi mới - sáng tạo để hoàn thành nhiệm vụ kiến tạo không gian sống an toàn, bền vững góp phần vào thành công của sự nghiệp xây dựng đất nước.

THANH TRÚC (lược ghi)