Cấp xã được giao thẩm quyền cấp đất: Bước ngoặt cải cách hành chính trong quản lý đất đai

ĐTO - Từ ngày 1/7/2025, một bước thay đổi lớn trong công tác quản lý đất đai chính thức có hiệu lực: UBND cấp xã được giao thẩm quyền giao đất cho hộ gia đình, cá nhân. Đây là điểm mới theo quy định của Luật Đất đai 2024 và Nghị định 131/2025/NĐ-CP của Chính phủ, hướng tới một nền hành chính gần dân, đơn giản hóa thủ tục, đồng thời tăng cường tính tự chủ và trách nhiệm của chính quyền cơ sở.

Theo quy định tại Nghị định 156/2018/NĐ-CP, thẩm quyền giao, cho thuê, thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất, rừng chủ yếu thuộc UBND cấp huyện hoặc tỉnh. Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, thẩm quyền này được phân cấp về cấp xã, tạo ra nhiều thuận lợi rõ rệt cho người dân như: rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ; giảm tình trạng quá tải tại cấp huyện và tăng tính tiếp cận, minh bạch; thuận tiện trong giải quyết thủ tục.

Theo Nghị định 131/2025/NĐ-CP thì cấp xã có thẩm quyền giao rừng cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư; cho thuê rừng và chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác theo quy định; cùng phần lớn thẩm quyền của cấp huyện chuyển về tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân tiếp cận đất rừng, đồng thời góp phần tăng cường quản lý rừng tại cơ sở.

Cấp xã chủ động hơn trong quản lý đất đai khi được giao thẩm quyền

Việc giao thẩm quyền cho cấp xã giúp chính quyền cơ sở chủ động hơn trong quản lý đất đai trên địa bàn, kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm, tránh tình trạng buông lỏng quản lý. Điều này phù hợp với tinh thần cải cách hành chính, đề cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương và rút ngắn quy trình xử lý thủ tục cho người dân, nhà đầu tư. Bởi, cấp xã là cấp gần dân, giải quyết nhanh chóng thủ tục đất đai. Cụ thể, khi thẩm quyền giải quyết hồ sơ, giấy tờ đất đai được giao cho cấp xã, việc tiếp nhận, xử lý hồ sơ sẽ tiết kiệm thời gian, chi phí và giảm bớt tình trạng quá tải.

Theo định hướng sắp xếp tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ chuyên trách về đất đai từ cấp huyện sẽ được phân bổ về các xã. Đây là lực lượng có chuyên môn, kinh nghiệm hơn so với công chức cấp xã hiện nay.

Thách thức ban đầu khi cấp xã nhận thẩm quyền quản lý đất đai

Dù việc phân cấp thẩm quyền về đất đai cho UBND cấp xã là bước tiến lớn trong cải cách hành chính, nhưng trên thực tế vẫn còn không ít thách thức cần được nhận diện và giải quyết.

Vì hiện nay, một số địa phương vẫn chưa được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất như: phòng làm việc, máy móc, phần mềm quản lý đất đai hay hệ thống kết nối dữ liệu. Điều này khiến việc tiếp nhận và xử lý khối lượng công việc đất đai lớn gặp nhiều khó khăn. Dù được tăng cường từ cấp huyện, cán bộ địa chính vẫn cần thời gian để làm quen với môi trường làm việc mới tại cấp xã, nhất là khi phải xử lý các vụ việc đất đai phức tạp, tranh chấp kéo dài hay ảnh hưởng bởi tập quán địa phương; số lượng hồ sơ đất đai thực tế rất lớn, trong khi các công việc hành chính thường nhật vẫn tiếp diễn. Do đó, trong giai đoạn đầu, việc quá tải là điều khó tránh khỏi.

Để bảo đảm hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực đất đai - tài nguyên cần: đẩy mạnh tập huấn chuyên môn sâu cho cán bộ cấp xã; đầu tư thiết bị, phần mềm quản lý hiện đại, kết nối đồng bộ với cấp tỉnh và Trung ương, tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm kịp thời, minh bạch. Khi các điều kiện được đảm bảo, cấp xã sẽ trở thành lực lượng nòng cốt, trực tiếp phục vụ người dân hiệu quả hơn trong công tác đất đai.

CAO LÊ