Thời kỳ hiện nay - không dễ nhận thức

ĐTO - Chúng ta cứ tưởng có thể dễ dàng hiểu được tình hình hiện nay đối với chung quanh và diễn đạt nó chỉ một vài từ. Nhưng, khi giải đáp cụ thể cho câu hỏi “Thời kỳ hiện nay là gì?” thì quả thật là vô cùng khó. Nó thách đố ngay cả các nhà chính trị và học giả được cho là am tường nhất. Chúng ta từng nghe những phát biểu về một “thời kỳ thịnh vượng”, “thời kỳ vàng son”, “kỷ nguyên mới”..., nhưng cũng không ít tuyên bố trái ngược rằng đang trong “thời kỳ bất định” (bất ổn, không chắc chắn...). Như vậy, việc hiểu về thời kỳ hiện nay là rất cần để tránh nhận thức một chiều.

Thời kỳ được hiểu là một phần nào đó của lịch sử hay một phần nào đó của thời gian hoặc khoảng thời gian được phân chia ra theo một sự việc hay sự kiện nào đó. Theo đó, thời kỳ có thể dài hay ngắn thuộc sự kiện, sự việc nhất định, như: Thời kỳ cổ đại, thời kỳ đồ đá, thời kỳ quá độ, thời kỳ kháng chiến, thời kỳ làm đòng... Khi nói thời kỳ hiện nay, người ta có thể xác định nó với dấu ấn kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học - công nghệ... Theo quan niệm về thời gian, thời kỳ hiện nay là giai đoạn hiện tại đến tương lai gần hay tương lai xa. Điều cần bàn luận là họ nhìn nhận về thời kỳ hiện nay dưới góc nhìn như thế nào. Trên các phương tiện truyền thông trong nước và quốc tế, chúng ta bắt gặp một số cách nhìn về thời kỳ hiện nay.

Góc nhìn tích cực

Hầu hết những người đang giữ một vị trí nhất định trong tổ chức hay cơ quan nhà nước đều có chung một cách nhìn về tương lai tươi sáng của đơn vị hay Quốc gia trong tương lai (5 năm, 10 năm, 20 năm, tầm nhìn nhiều năm tới). Họ đánh giá về sự thuận lợi bên ngoài và bên trong tổ chức (địa phương hay đất nước), những tiềm năng và lợi thế để từ đó phát họa một bức tranh tươi sáng, triển vọng phát triển nhanh, mạnh, bền vững. Có thể từ nhu cầu tuyên truyền, cách nhìn này phần nào khêu gợi, truyền cảm hứng cho các đối tượng được hoặc bị tác động.

Góc nhìn tiêu cực

Trái với những điều được nêu trên, một số người nhìn thế giới dưới “lăng kính màu đen”. Họ thu nhận, tập hợp các thông tin và cứ liệu từ các nguồn chưa được kiểm chứng hoặc các dự báo về những khả năng của thiên nhiên hằng triệu, thậm chí hằng tỷ năm nữa để nhào nặn theo những định kiến. Và từ đây, họ “cung cấp” thông tin miễn phí đến bất cứ ai có cùng tâm trạng hoặc dễ dãi chấp nhận. Hầu hết dạng thông tin này chỉ làm cho con người ngờ vực và đôi khi hành động phủ nhận sạch trơn.

Góc nhìn hiện thực

Khác với 2 cách nhìn đã nói, khá nhiều người đánh giá thời kỳ hiện nay như những gì nó vốn có. Họ nhận thức đầy đủ về mặt thuận và nghịch, cơ hội và nguy cơ, tiềm năng và bất lợi, điểm mạnh và yếu... cả bên ngoài và nội tại để xác lập mục tiêu hợp lý, đưa ra các giải pháp khả thi. Hiện hữu có vài xu hướng lớn được xem là động lực đang phát triển mạnh mẽ làm thay đổi nhanh đời sống xã hội là toàn cầu hóa, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, tính đa cực nhưng bị chi phối bởi nước mạnh... Trong thế giới mà mỗi cá nhân hay một thực thể đều liên kết với nhau chặt chẽ. Một sự kiện nguy hại của quốc gia này kéo theo nhiều quốc gia khác bị thiệt nhưng cũng có thể là nguồn lợi. Sự chuyển hóa đan xen “lợi bất cập hại” ngay những nhân tố được cho là tiến bộ. Chẳng hạn, trong khi khoa học - công nghệ có thể tìm sự sống ở hành tinh khác, thì nó cũng tạo ra công cụ hủy diệt loài người. Tương tự như vậy, các lĩnh vực kinh tế, chính trị, môi trường, dịch bệnh, những tác nhân phi truyền thống... đều chứa đựng những thách thức.

Người không nhận ra điểm yếu của mình dễ ảo tưởng, “người buồn” thì “cảnh có vui đâu bao giờ” và chỉ có những ai “nhìn rõ sự thật, nói đúng sự thật” mới đảm bảo có quyết sách đúng. Và với phương pháp luận biện chứng Marxist, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn tuân thủ nguyên tắc “phân tích cụ thể một tình hình cụ thể”.

Bên cạnh sự ghi nhận về thành tựu của đất nước: “chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng chỉ ra: “Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn. Nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình còn lớn. Có biểu hiện chưa quan tâm đúng mức bảo đảm phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa; phát triển văn hóa, bảo đảm phúc lợi xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong phát triển tổng thể, đồng bộ các vùng, miền, địa phương theo lợi thế so sánh và phát huy điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù. Tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ cũng như những mâu thuẫn xã hội còn diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta. Bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và thích ứng với biển đổi khí hậu là yêu cầu cấp thiết, đồng thời là những thách thức rất lớn đối với nước ta trong thời gian tới”.

Phân định rõ thời kỳ với đặc điểm hay mốc thời gian là rất quan trọng. Từ đó, nhận thức đúng về thời kỳ hiện nay với nhiều cơ hội “vàng” nhưng cũng đầy rẫy sự bất định. Trong giai đoạn hiện nay, toàn cầu hóa và cuộc cách mạng về khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin đã làm cho các quốc gia gắn kết chặt chẽ và sự phát triển nhanh như “vũ bão”, nhưng cũng gây ra nhiều nguy cơ và hậu quả lớn. Việc nhìn thấy thời kỳ tĩnh tại đã qua và sự bất định đang ngự trị sẽ giúp chúng ta không bị động trong mọi tình huống.

DÂN BIỆN