Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ: Trách nhiệm và nghĩa tình sâu nặng

ĐTO - Dù chiến tranh đã lùi xa nhưng mất mát, hy sinh vẫn còn hiện hữu, khi nhiều hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, chưa được quy tập về với đất mẹ. Chính nỗi day dứt đó là động lực thôi thúc các cán bộ, chiến sĩ Đội K91 quyết tâm đưa bằng được hài cốt của các chú, các anh về với gia đình, với người thân và Tổ quốc thân yêu.

Với trách nhiệm và nghĩa tình sâu nặng, Đội chuyên trách tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh (Đội K91) được thành lập vào năm 2000 và thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đã chiến đấu hy sinh khi làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia và trong tỉnh. Trong đó, ở nước bạn, Đội K91 được phân công tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở 2 tỉnh Pursat và Prey Veng.

Các chiến sĩ Đội K91 hành quân đến nơi để đào tìm hài cốt liệt sĩ

Có cơ hội gặp các chiến sĩ Đội K91 trở về khi hoàn thành nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Campuchia và trong nước giai đoạn mùa khô 2022 – 2023, chúng tôi càng thấu hiểu hơn công việc cao cả của các anh. Chia sẻ về hành trình thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Thượng tá Võ Thành Dẫn – Đội trưởng Đội K91 cho biết, hành trình đi tìm đồng đội ở trong nước vốn đã gian nan, việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Campuchia lại càng khó khăn hơn. Cứ đến mùa khô, khoảng từ giữa tháng 10 hằng năm, các chiến sĩ Đội K91 sẽ lên đường sang đất bạn thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng này. Đó là những chuyến đi dài ngày giữa rừng thiêng, nước độc, mưa dầm, nắng cháy và đầy gian nan thử thách.

Việc thực hiện tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại nước bạn gặp nhiều khó khăn như: địa hình thay đổi, nhân chứng trực tiếp phát hiện mộ còn lại rất ít (chủ yếu nghe kể lại), do đó việc xác định vị trí mất rất nhiều thời gian, công sức; thông tin mộ liệt sĩ ngày càng ít, thiếu chính xác, đồng đội chôn cất liệt sĩ hiện nay không còn; bom, mìn sau chiến tranh còn sót lại nhiều; đường sá đi lại không thuận tiện… Ngoài ra, theo Thượng tá Võ Thành Dẫn, một trong những khó khăn lớn chính là điều kiện thời tiết vào mùa khô trên đất bạn, thời điểm này, nắng như “đổ lửa” nhiệt độ trung bình từ 38 – 400C, vào mùa mưa thì mưa mịt mù. “Vào những khi thời tiết nắng nóng, các anh em, người thì cầm quạt, người cầm nón quạt liên tục để bớt nóng và phải đợi đến tận 22 – 23 giờ  đêm, khi nhiệt độ hạ xuống mới có thể ngủ được” – Thượng tá Dẫn kể lại.

Tìm kiếm hài cốt liệt sĩ luôn phải đối mặt với nguy hiểm rình rập, nhưng với chiến sĩ Đội K91 luôn thấm nhuần lời dạy của Bác: “Máu đào của các liệt sĩ ấy đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do”, do đó, mỗi cán bộ, chiến sĩ Đội K91 luôn nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, phải đưa bằng được các anh, các chú đã hy sinh về với gia đình, người thân và Tổ quốc thân yêu bằng tất cả trách nhiệm, nghĩa vụ, tình cảm và lòng tri ân các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống - Thượng tá Võ Thành Dẫn tâm sự.

Người dân địa phương cung cấp thông tin về hài cốt liệt sĩ cho Đội K91

Theo Thượng tá Trần Khánh Dương - Chính trị viên Đội K91, để đưa được các liệt sĩ về với đất mẹ quê hương, các chiến sĩ trong Đội K91 bên cạnh vượt qua những khó khăn thì điều quan trọng khác là anh em trong đội luôn động viên nhau làm tốt công tác dân vận. Việc cùng ăn, cùng ở, cùng làm với bà con dân bản được quán triệt. “Chúng tôi xem đó là nhiệm vụ then chốt cho hoạt động trước mắt và lâu dài của toàn đội. Thấy dân đau ốm,  các anh chữa bệnh, thấy dân đói thì san sẻ khẩu phần ăn, thấy dân làm thì cầm lấy cuốc, xẻng làm cùng... Dần dần, bà con hiểu nghĩa tình của những người lính hôm nay trở lại để tìm đồng đội của mình nên cũng sẵn lòng hỗ trợ, giúp đỡ khi cần thiết. Có lúc là cung cấp thông tin về nơi chôn hài cốt liệt sĩ, khi thì cho nước uống, khi thì hỗ trợ dụng cụ cuốc, xẻng cho các chiến sĩ…”- Thượng tá Dương nói.

Các chiến sĩ Đội K91 thực hiện đào tìm hài cốt liệt sĩ

Gặp tôi với gương mặt sạm đen bởi nắng và gió sau hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ giai đoạn mùa khô 2022 – 2023, chiến sĩ Đặng Trường Phát chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi tham gia  tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Campuchia, bản thân nhận thức đây vừa là trách nhiệm và vinh dự rất lớn khi được làm nhiệm vụ nghĩa tình này. Tuy công việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ rất cực khổ có khi ở những nơi đất cứng, phải đào nhiều giờ, tay của nhiều chiến sĩ bị phồng rộp hay chảy máu là chuyện bình thường. Nhưng với tất cả anh em chúng tôi, mục tiêu chính là phải tìm được hài cốt các chú, các anh để đưa về quê hương, do đó, không có khó khăn, thử thách nào mà chúng tôi không thể vượt qua”.

Trong giai đoạn mùa khô 2022 – 2023, Đội K91 đã tổ chức đào tìm ở 29 điểm, 14 xã, 3 huyện thuộc địa bàn 2 tỉnh Prey Veng và Pursat, với khoảng 3.267 ngày công lao động, đào lấp khoảng 5.156m3 đất đá. Tổng số hài cốt liệt sĩ cất bốc được là 82 bộ (thời kỳ chống Mỹ), trong đó có 1 hài cốt xác định được danh tính là liệt sĩ Bùi Duy Bản (quê quán phố Thành Yên, phường Quảng Thành, TP Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) hy sinh tại xã Thmo Da, huyện Via Venh, tỉnh Pursat. Ở trong nước, Đội K91 đã tổ chức đào tìm ở 2 xã Mỹ Hiệp và Tân Nghĩa của huyện Cao Lãnh, qua đó đã tìm, cất bốc được 4 bộ hài cốt liệt sĩ.

Là một trong những người có nhiều năm gắn bó với công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và cũng đã chứng kiến bao chuyện buồn vui, Thượng tá Trần Khánh Dương tâm sự, mỗi lần đi là chúng tôi chỉ mong tìm được mộ các liệt sĩ, dù không biết tên, chúng tôi vẫn ấm lòng vì đã đưa được các anh, các chú về quê hương yên nghỉ. Những hôm tìm được hài cốt liệt sĩ còn nguyên vẹn, cả Đội vui mừng khôn xiết, niềm vui như  được nhân lên trọn vẹn khi liệt sĩ được xác định cả tên tuổi, quê quán, nơi các anh, các chú  đã sinh ra, dù điều đó cũng rất hiếm hoi.

Trong những năm qua, cán bộ, chiến sĩ Đội K91 luôn xác định việc tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sĩ ở Campuchia là nhiệm vụ hết sức ý nghĩa, thể hiện truyền thống của dân tộc “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”, do đó, dù đối mặt với nhiều khó khăn, hiểm nguy, các đồng chí trong Đội K91 vẫn nỗ lực, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao – Thượng tá Dương nói.

Thực hiện nghi thức an táng đưa hài cốt các liệt sĩ trở về với đất mẹ

Hành trình hơn 20 năm trên đất bạn, dấu chân của cán bộ, chiến sĩ Đội K91 đã in trên khắp mọi nẻo đường, hành quân qua bao con sông, con suối với mong ước đưa các liệt sĩ, những người con anh dũng của quê hương về với đất mẹ. Đến nay, Đội K91 đã tìm kiếm, quy tập tổng cộng 2.067 hài cốt liệt sĩ, trong đó ở nước bạn Campuchia là 1.831 bộ hài cốt liệt sĩ và trong tỉnh là 236 bộ hài cốt liệt sĩ.

Với các cán bộ, chiến sĩ Đội K91, hành trình đó tuy có gian nan, vất vả nhưng không thể nào sánh  với sự hi sinh anh dũng của các anh hùng liệt sĩ đã dành cả tuổi xuân, xương máu của mình vì độc lập, no ấm của người dân Việt Nam và hoàn thành nghĩa vụ quốc tế cao cả. Do đó, mỗi cán bộ, chiến sĩ đều quyết tâm, nỗ lực không ngừng trên hành trình nghĩa tình đưa các anh, các chú về với đất mẹ quê hương.

Việt Tiến