'Hố tử thần' hình thành như thế nào?

Những chiếc hố rộng ngoác như trên đường Lê Văn Lương, Hà Nội, thường xuất hiện sau những cơn mưa lớn khiến đất sụt đột ngột, và được mang cái tên đầy đe dọa là 'hố tử thần'

Hố tử thần ở đường Lê Văn Lương, Hà Nội

Nguyên nhân của hiện tượng trên đến nay vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Có ý kiến cho rằng, đó là do hang ngầm đá vôi, do hoạt động của núi lửa hoặc do nền văn minh cổ xưa. Trong nhiều trường hợp, con người lại tác động làm cho hố sụt lộ rõ, thông qua hoạt động khai thác nước ngầm quá mức, xây dựng đường sá nhà cửa quá nhiều làm tăng tải trọng lên lớp đất đá bên trên, sự thay đổi về điều kiện khí tượng thủy văn, việc sử dụng đất dẫn đến thay đổi dòng chảy bề mặt.

Trong thời gian gần đây các hố tử thần xuất hiện nhiều ở các nơi như Mỹ, Guatemala, Trung Quốc. Các chuyên gia địa chất cho biết đất ở những nơi xuất hiện hố tử thần thường chứa nhiều chất cứng dễ phân hủy hoặc hòa tan như đá vôi, carbonate và tầng muối. Khi nước ngầm chảy qua những chất cứng đó, chúng sẽ phân hủy hoặc hòa tan, để lại hố và hang ngầm. Khi vòm của những hang ngầm sụp xuống, nó kéo theo cả phần đất phía trên khiến hang hiện ra.

Trong vài trường hợp, nước trong hang ngầm biến mất do hạn hán hoặc hoạt động thay đổi dòng nước ngầm của con người (khai khoáng, tưới tiêu hoặc bơm nước lên mặt đất). Khi không còn nước đỡ vòm hang, phần đất phía trên sụp xuống. Trong trường hợp nước vẫn còn trong hang ngầm nhưng không đủ, vòm của hang vẫn trở nên suy yếu dần do khối lượng của lớp đất phía trên, nên khi có cơ hội là sụp xuống.

Một số hố dần biến mất do cát và đất rơi xuống rồi phủ kín. Nhiều hố khác sụt lún khi những lớp đá dễ phân hủy tiếp xúc với mưa và gió. Khi đất sụt đột ngột thường gây các tai nạn, nhiều trường hợp gây chết người như ở đảo Đài Loan và Trung Quốc trong những cơn bão mới đây.

Theo các chuyên gia địa chất, các hố ở Việt Nam chủ yếu xuất hiện ở các vùng đá vôi. Tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM, hiện tượng này xảy ra có thể do tác động của con người.

Thế giới đã ghi nhận nhiều tai biến sụt đất nghiêm trọng gây hậu quả lớn do các hang động karst ngầm, ví dụ như ở Sao Paulo, Brazil vào tháng 8/1986, sụt đất đã phá hủy rất nhiều nhà cửa khiến gần 20.000 người phải sơ tán. Theo thống kê chưa đầy đủ, cuối thế kỷ XX Trung Quốc có 23 tỉnh xảy ra sụt đất lớn ở 778 nơi với hơn 30.000 hố sụt.

TT (Theo Hương Thu-VnE)