Vai trò Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với nông dân và đội ngũ trí thức

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) là tổ chức chính trị xã hội được xác lập theo đúng tinh thần Chỉ thị 42 – CT/TW ngày 16/4/2010 của Bộ Chính trị. Theo đó, Liên hiệp Hội Việt Nam (LHHVN) cần có những chính sách nâng cao vị thế, vai trò này và thể chế hóa về mặt nhà nước trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với nông dân và đội ngũ trí thức theo đúng tinh thần Đại hội Đảng XII. Đây là khẳng định của đồng chí Phạm Minh Chính - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí Thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương trong cuộc thăm và làm việc với LHHVN.

UBND tỉnh vinh danh 19 trí thức khoa học và công nghệ. Ảnh: Mỹ Nhân

Nền tảng liên minh đó đã được khẳng định tại Khoản 2 Điều 2 Hiến pháp Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.

Thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 16/4/2010 của Bộ Chính trị khóa X “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, sau gần 10 năm, LHHVN có 150 hội thành viên. Bao gồm: 63 Liên hiệp Hội (LHH) các tỉnh, thành phố; 87 Hội, Tổng hội và Hiệp hội hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ chuyên ngành và 482 tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc và các cơ quan báo chí, nhà xuất bản, Quỹ Hỗ trợ Sáng tạo Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VIFOTEC). Trong đó, có 49 LHH tỉnh, thành phố và 1 Hội ngành toàn quốc có Đảng đoàn.

Toàn hệ thống đã tập hợp, thu hút được khoảng 2,8 triệu hội viên. Trong đó, có khoảng 1,5 triệu trí thức, chiếm gần 1/3 số trí thức trong cả nước. Đây là lực lượng quan trọng góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thông qua các hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, truyền thông và phổ biến kiến thức, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, xóa đói giảm nghèo và phát triển cộng đồng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, LHHVN còn gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế. Đơn cử như nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền về vai trò, vị trí và tính chất đối với LHH ở Trung ương và địa phương chưa phù hợp với tinh thần Chỉ thị 42-CT/TW; việc thể chế hóa Nghị quyết 27-NQ/TW và Chỉ thị 42-CT/TW chưa kịp thời, chưa đồng bộ gây khó khăn cho LHH trong hoạt động và phát triển. Bên cạnh đó, công tác tổ chức bộ máy của LHH địa phương chưa thống nhất, nhiều địa phương không đủ nhân sự để thực hiện nhiệm vụ của một tổ chức chính trị - xã hội. Đặc biệt, từ khi có Nghị quyết 39-NQ/TW và Nghị quyết 18-NQ/TW về sắp xếp lại tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế của hệ thống chính trị, hoạt động của nhiều LHH địa phương càng trở nên khó khăn, có tổ chức có nguy cơ bị tan rã...

Ông Bùi Hữu Soi - Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội KHKT tỉnh thăm cánh đồng lúa giống của “Nhà khoa học của Nhà nông” Nguyễn Anh Dũng. Ảnh: Mỹ Lý

Hiện nay, công tác Hội gặp rất nhiều khó khăn dưới tác động của đổi mới cơ chế, chính sách, đặc biệt là quá trình thực hiện tinh giản bộ máy hành chính, biên chế, ngân sách cấp cho các hội thành viên LHHVN. Quá trình chuyển đổi mô hình tổ chức, kinh phí hoạt động hàng năm của LHH địa phương theo hướng hưởng một phần ngân sách sang mô hình tự chủ, tự hạch toán, nhận và thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ do Đảng và Nhà nước giao đang được thực hiện quá nhanh tại một số địa phương. Trong khi hiện nay vẫn chưa có lộ trình và hướng dẫn cụ thể, còn nhiều vướng mắc về cơ chế, chính sách nảy sinh trong thực tiễn, chưa có hướng giải quyết dẫn đến khó khăn trong công tác Hội và công tác vận động trí thức. Nhiều địa phương còn chưa hiểu đúng về các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, chủ quan, duy ý chí trong việc thực thi chính sách quản lý đối với LHH địa phương nói riêng và công tác đoàn kết vận động trí thức nói chung.

Để tháo gỡ những khó khăn, LHHVN đăng ký làm việc, báo cáo với Ban Bí thư Trung ương Đảng để thống nhất về tổ chức bộ máy và hoạt động của LHH ở Trung ương và địa phương. LHHVN sẽ làm việc với các cơ quan có thẩm quyền để tiếp tục thể chế hóa Chỉ thị 42-CT/TW thành văn bản hướng dẫn cụ thể, trong đó khẳng định LHH là tổ chức chính trị - xã hội. Ngoài ra, LHHVN đã có công văn gửi đến lãnh đạo các tỉnh, thành phố đề nghị tạm thời giữ nguyên hiện trạng bộ máy và nhân sự của LHH địa phương trong lúc chờ ý kiến của Ban Bí thư về Đề án tổ chức bộ máy và hoạt động.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa trao biểu trưng và vòng hoa cho tân Tiến sĩ Võ Thị Tuyết Hoa - Trường Chính trị tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Mỹ Nhân

Trong khi chờ ý kiến của Đảng, Nhà nước, LHHVN và các Hội thành viên tiếp tục năng động, nỗ lực xây dựng LHH về tổ chức và hoạt động, thay đổi phương thức làm việc. Đồng thời tận dụng mọi nguồn lực, cơ chế, chính sách để tập hợp, đoàn kết trí thức, có nhiều đóng góp thiết thực, hiệu quả hơn nữa cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương.

Mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong các chương trình, hoạt động, công tác tổ chức của LHHVN là phấn đấu đến năm 2020 trở thành tổ chức chính trị - xã hội vững mạnh, giữ vững vai trò nòng cốt trong tập hợp, đoàn kết và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ, thực hiện tốt các nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước giao cho LHHVN.

Để mục tiêu trên trở thành hiện thực, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của cả hệ thống LHH, yếu tố quyết định không thể thiếu là Đảng và Nhà nước cần xác định rõ ràng vị trí, vai trò của LHHVN là một tổ chức chính trị - xã hội như trong Chỉ thị 42 – CT/TW đặt tổ chức LHHVN dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, thực hiện các nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao, có hệ thống tổ chức hai cấp Trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Thông qua Đề án tổ chức bộ máy và hoạt động LHHVN với tư cách là tổ chức chính trị - xã hội với 2 cấp từ Trung ương đến địa phương, phù hợp với tình hình mới.

ThS. Lê Minh Hùng

(Chủ tịch Liên hiệp Hội KHKT Đồng Tháp)