Muốn nông nghiệp hiện đại phải có nông dân chuyên nghiệp

ĐTO - Thời gian gần đây, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp cho rằng: Muốn có một nền nông nghiệp khác hơn, hiện đại hơn chúng ta phải có được một đội ngũ nông dân chuyên nghiệp. Vậy, làm thế nào để những người nông dân bình thường trở thành chuyên nghiệp và nông dân chuyên nghiệp có vai trò ra sao trong việc giúp nền kinh tế phát triển bền vững? Báo Đồng Tháp có buổi trao đổi với Giáo sư - Tiến sĩ (GS.TS) Võ Tòng Xuân - chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp về vấn đề này.

GS. TS Võ Tòng Xuân cho rằng, muốn có một nền nông nghiệp khác hơn thì phải có những người nông dân khác hơn

Phóng viên: Theo ý kiến của Giáo sư để có một nền nông nghiệp khác hơn, tiến bộ hơn thì nông dân cần phải làm gì và như thế nào?

GS.TS Võ Tòng Xuân: Phải thẳng thắn thừa nhận rằng, nông dân thời này không thể nào dùng kinh nghiệm “lão nông tri điền trăm năm” của mình để so kè với nông dân các nước tiên tiến trên thế giới. Ngày xưa kinh nghiệm “lão nông tri điền” đã giúp cho cha, ông ta khai thác được vùng đất Nam bộ, có cuộc sống đủ ăn, đủ mặc. Tuy nhiên, sau công cuộc khai hoang thì hiện nay số người làm giàu từ sản xuất nông nghiệp vẫn còn rất ít. Nếu xem xét và phân tích kỹ thì số lượng nông dân có thể làm giàu từ nông nghiệp là những người nông dân biết đổi mới. Họ biết tự tìm tòi, học hỏi những cách làm hay, họ tự mày mò tìm được những cách làm tốt hơn.

Hợp tác - liên kết, một trong những “chìa khóa” giúp nông dân trở nên chuyên nghiệp

“Muốn có một nền nông nghiệp khác hơn thì phải có những người nông dân khác hơn”. Nếu người nông dân không thay đổi thì vẫn mãi còn nghèo. Ví dụ ở tỉnh Đồng Tháp hiện nay, nông dân trồng lúa muốn chuyên nghiệp hơn thì chỉ cần thay đổi về kỹ thuật sản xuất. Thay cho cách bón phân sau khi sạ lúa như trước đây thì kỹ thuật cày vùi phân bón vào đất trước khi gieo sạ sẽ giúp nông dân giảm được nhiều chi phí sản xuất, cũng như giảm phát thải khí nhà kính hiệu quả. Những hợp chất của phân đạm khi bốc hơi sẽ phát thải ô nhiễm gấp 300 lần so với khí CO2 từ các nhà máy công nghiệp.

PV: Thưa Giáo sư! Ông có nhận xét gì khi thời gian gần đây một số chuyên gia đưa ra nhận định: “Nông nghiệp muốn phát triển thì cần phải có đội ngũ nông dân chuyên nghiệp”. Vậy, nông dân phải thay đổi như thế nào mới được gọi là chuyên nghiệp?.

GS.TS Võ Tòng Xuân: Để trở thành nông dân chuyên nghiệp thì nông dân phải đổi mới và tự thay đổi tư duy của mình. Phải học hỏi và cập nhật liên tục các tiến bộ khoa học kỹ thuật; học tập một cách bài bản và có chọn lọc những kiến thức mà nhà khoa học đã chuyển giao. Ví dụ như, nông dân trồng lúa thì phải học cách trồng lúa như thế nào để có thể tiết kiệm chi phí nhất nhưng chất lượng hạt gạo phải là ngon nhất, sạch nhất. Có như thế nông sản của nông dân Việt Nam mới cạnh tranh được.

Người nông dân chuyên nghiệp là phải biết đổi mới để đáp ứng được nhu cầu và đòi hỏi của thị trường. Còn nông dân trồng xoài thì phải học tập tất cả tinh hoa hay nhất về kỹ thuật trồng xoài, nông dân trồng cam quýt thì phải tinh lọc những kỹ thuật ưu việt nhất để áp dụng cho cây trồng của mình.

Sản xuất nông sản sạch, có liên kết với doanh nghiệp là “lời giải” cho bài toán khó về tiêu thụ của nông dân

Tuy nhiên, bên cạnh việc thay đổi tư duy trong sản xuất, để trở thành nông dân chuyên nghiệp thì nông dân hiện nay cần có góc nhìn xa hơn về định hướng sản xuất. Nông dân chung một khu vực sản xuất cần hợp tác và liên kết lại với nhau, nhằm tạo thành một vùng nguyên liệu lớn chuyên cho một loại cây trồng. Khi cùng nhau bắt tay để hình thành vùng nguyên liệu lớn, chuyên biệt, nông dân sẽ có rất nhiều cái lợi: trước mắt không phải lo nghĩ phải chăm bón như thế nào để ruộng nhà mình trúng hơn ruộng bên cạnh, bởi khi đó hàng trăm nông dân trong vùng nguyên liệu này đều có cùng một cách làm như nhau theo định hướng “công thức” từ một doanh nghiệp.

Nông dân chuyên nghiệp là những nông dân biết cùng ngồi chung lại với nhau, cùng gắn bó với một doanh nghiệp để phát triển. Khi nông dân sản xuất ra được nông sản chất lượng, theo một quy trình thống nhất, có kiểm soát thì doanh nghiệp thu mua mới có thể an tâm chế biến và phát triển thị trường.

Nếu nông dân không gắn bó bền bỉ với doanh nghiệp mà chỉ làm ăn trôi nổi với thương lái thì nông sản của nông dân vẫn mãi bị động trong khâu tiêu thụ và sẽ không bao giờ trở thành nông dân chuyên nghiệp. Khi doanh nghiệp làm ăn hiệu quả thì người nông dân mới có thể phát triển, từ đó giá trị từ nông sản mới có thể tăng lên.

PV: Theo Giáo sư, nhằm tạo điều kiện khuyến khích người nông dân có trình độ, chuyên nghiệp để gắn với đồng ruộng thì Nhà nước cần tạo cơ chế đặc thù như thế nào để tạo ra bước chuyển biến mới cho ngành nông nghiệp?

GS.TS. Võ Tòng Xuân: Nông dân muốn chuyên nghiệp thì một điều rất cần là chính quyền, Nhà nước phải tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và những người nông dân chuyên nghiệp làm việc với nhau. Nhà nước cần kêu gọi doanh nghiệp có tiềm lực, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vay vốn để đầu tư trang thiết bị hiện đại phục vụ sản xuất, khi doanh nghiệp chuyên nghiệp thì họ mới có thể hỗ trợ để nông dân trở thành chuyên nghiệp.

Điều đầu tiên Nhà nước có thể hỗ trợ người nông dân trở nên chuyên nghiệp là ở mỗi địa phương cần xem xét địa phương mình đang mạnh cái gì, đang có tiềm lực ở loại cây trồng nào để từ đó quy hoạch, định hướng, hướng dẫn khoa học kỹ thuật giúp nông dân thay đổi.

Nông dân chuyên nghiệp, nền tảng cho một nền nông nghiệp hiện đại

Cụ thể như có những địa phương không phù hợp để trồng lúa thì Nhà nước cần tạo điều kiện để nông dân chuyển đổi sang trồng các loại cây trồng khác cho hiệu quả kinh tế cao hơn, ví dụ như cây ăn trái. Tuy nhiên, khi chuyển sang một loại cây trồng mới Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, đê bao, tập huấn khoa học kỹ thuật về loại cây trồng mới cho người nông dân.

Ở các nước tiên tiến họ cũng căn cứ vào diện tích lớn để thắng thì mình cũng phải phát triển bằng diện tích sản xuất lớn. Để có được diện tích sản xuất lớn thì người nông dân phải bắt tay lại cùng nhau, không làm riêng lẻ. Bên cạnh đó, để có được một “ông nhạc trưởng” có sự chuyên nghiệp về thị trường, về kỹ thuật sản xuất, về tiềm lực kinh tế thì nông dân chuyên nghiệp phải hợp tác với doanh nghiệp.

Ngoài ra, ở tầm quản lý nhà nước, chính quyền cần có tầm nhìn và tạo mọi chính sách thuận lợi nhất để kêu gọi doanh nghiệp đến đầu tư. Khi các doanh nghiệp có được nguyên liệu tốt để chế biến, sản phẩm của doanh nghiệp được thị trường chấp nhận, hoạt động của doanh nghiệp phát triển thì sẽ kéo theo hoạt động sản xuất, trồng trọt của nông dân phát triển. Khi hoạt động sản xuất của người nông dân phát triển bền vững, chúng ta sẽ chấm dứt tình trạng phải kêu gọi “giải cứu nông sản”, đất nước mới có thể phát triển bền vững, vươn mình xa hơn nhờ sản xuất nông nghiệp.

PV: Xin cảm ơn Giáo sư!

Mỹ Lý (Thực hiện)