Bảo đảm cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế cho phòng, chống dịch và khám chữa bệnh

Chiều 23/6, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ về tình hình cung ứng thuốc, vật tư y tế và các giải pháp bảo đảm nguồn nhân lực cho ngành y tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại cuộc họp. (Ảnh: DƯƠNG GIANG)

Phát biểu ý kiến khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, vừa qua chúng ta đã nỗ lực thực hiện nhiệm vụ chính trị với sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc của hệ thống chính trị…, nhờ đó đã kiểm soát dịch Covid-19. Tuy nhiên, chúng ta không được chủ quan tình hình còn diễn biến phức tạp, nhiều nước dịch bùng phát trở lại do vaccine giảm khả năng miễn dịch theo thời gian và việc xuất hiện các biến chủng mới, một số đối tượng chưa tiêm đủ liều theo mục tiêu đề ra. Cùng với đó, các dịch bệnh khác như sốt xuất huyết, đậu mùa khỉ xuất hiện. Việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân lúc nào cũng rất nặng nề, cần sự chủ động, lãnh đạo chỉ đạo, cũng như chủ động các phương án y tế, phòng chống dịch bệnh, các biện pháp, phương án thuốc, trang thiết bị sinh phẩm. Ngoài các dịch bệnh đang phải phòng chống thì các loại bệnh khác xảy ra, tác động lẫn nhau khiến tình hình phức tạp hơn.

Thủ tướng cho rằng, vừa qua chúng ta đã nỗ lực nhưng có tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế và một số vấn đề nhân lực như thôi việc, nghỉ việc của nhân lực ngành y tế trong khu vực công. Mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã họp, đánh giá tình hình, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và giải pháp nhưng tình hình có những diễn biến mới nên Thường trực Chính phủ họp với các bộ ngành để tiếp tục đánh giá sát tình hình, diễn biến không chỉ trong và ngoài nước, việc chuẩn bị, phương án, phương pháp thế nào, trong đó việc rất quan trọng là giải quyết tình trạng thiếu thuốc, vật tư tại các cơ sở y tế và khắc phục vấn đề nhân lực, thực hiện mục tiêu và phương châm là bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, tính mạng nhân dân là trên hết, trước hết. Thủ tướng yêu cầu các đại biểu thảo luận các giải pháp trước mắt và lâu dài, thuộc thẩm quyền của ai để tiếp tục báo cáo cấp có thẩm quyền.

Báo cáo của Bộ Y tế tại cuộc họp cho biết, hiện nay có tình trạng thiếu thuốc tại một số địa phương và bệnh viện tuyến Trung ương. Trong đó, các thuốc thiếu bao gồm: một số thuốc kháng sinh dự trữ dùng để điều trị bệnh nhân nặng, thuốc gây nghiện, thuốc hướng tâm thần, một số thuốc tim mạch, điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị sốt xuất huyết, thuốc nhãn khoa, vị thuốc cổ truyền. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu trang thiết bị, vật tư tiêu hao, hóa chất cũng xảy ra tại một số cơ sở y tế cả tuyến địa phương và Trung ương. Trong đó chủ yếu là hóa chất dùng xét nghiệm; một số trang thiết bị y tế chuyên sâu.

Nguyên nhân của tình trạng trên một phần do tác động của các yếu tố như tình hình dịch bệnh, mô hình bệnh tật. Đặc biệt, giai đoạn 2020-2021 là hai năm chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19, nguồn nguyên liệu sản xuất, hàng hóa khan hiếm, giá cả hàng hóa nhiều biến động, việc mua sắm thuốc, vật tư y tế, hóa chất, các sinh phẩm cho phòng, chống dịch bệnh và khám, chữa bệnh càng trở nên khó khăn hơn. Đáng chú ý có tâm lý lo ngại, sợ sai, sợ thanh tra, kiểm tra, không dám làm, không dám mua sắm của một số địa phương và đơn vị.

Để khắc phục tình trạng trên, Bộ Y tế đã chủ động đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị tăng cường năng lực, hiệu quả công tác mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế; đẩy mạnh cấp phép, quản lý giá thuốc; đẩy mạnh cấp phép, quản lý giá trang thiết bị y tế...

Đáng chú ý, thời gian gần đây có tình trạng thôi việc, nghỉ việc của nhân lực ngành y tế trong khu vực công. Nguyên nhân một phần do lương và chế độ phụ cấp đối với viên chức y tế trong hệ thống y tế công lập thấp, nhất là tại các cơ sở y tế dự phòng và y tế cơ sở; mặt khác do áp lực công việc cao, nhất là từ khi dịch Covid-19 bùng phát đến nay. Khắc phục tình trạng này, ngoài tiếp tục động viên tinh thần đối với lực lượng y bác sĩ..., ngành y tế tổ chức điều động nhân lực để hỗ trợ và giảm áp lực cho cán bộ, viên chức y tế; quan tâm, thực hiện đầy đủ các chế độ chính sách tiền lương, phụ cấp cho viên chức y tế; xây dựng và đề xuất các chính sách thu hút nhân viên y tế làm việc tại các cơ sở y tế công lập, nhất là nhân viên y tế công tác tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; tiếp tục đầu tư cải thiện môi trường, điều kiện làm việc cho cán bộ, viên chức y tế...

Phát biểu ý kiến kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao công lao, đóng góp lớn của ngành y tế trong thời gian qua. Bên cạnh những thành tựu, vẫn còn những cái chưa được, chúng ta đang xử lý; sai thì phải sửa, không vì một số sai phạm mà sợ sệt, không chịu trách nhiệm, làm ảnh hưởng sức khỏe, tính mạng của người dân.

Trên cơ sở báo cáo và phát biểu thảo luận của các bộ, ngành, thành viên Thường trực Chính phủ, Thủ tướng nhấn mạnh, tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế là vấn đề nghiêm trọng, đang diễn ra tại nhiều nơi, khiến người dân lo lắng. Chính phủ đã nắm được qua các báo cáo, phản ánh của người dân, các cơ quan báo chí và đã nhiều lần chỉ đạo Bộ Y tế thống kê, đánh giá một cách khoa học, thực tiễn, khách quan, trung thực và có hướng khắc phục kịp thời. Thủ tướng cũng đã giao Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trực tiếp chỉ đạo xử lý vấn đề này. Trước tình hình còn nghiêm trọng, cuộc họp hôm nay tiếp tục đánh giá sát tình hình, diễn biến, phân tích nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan, thảo luận các giải pháp, thúc đẩy các công việc. Thủ tướng đề nghị các bộ ngành địa phương phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm để quyết liệt khắc phục tình trạng này, tất cả vì sức khỏe, tính mạng của người dân.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta đang kiểm soát tốt dịch Covid-19, đó là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, cố gắng của cả hệ thống chính trị, nỗ lực của nhân dân, ủng hộ của bạn bè quốc tế, góp phần vào phục hồi nhanh và phát triển bền vững. Tuy nhiên diễn biến ở một số nước cho thấy, dịch Covid-19 đang trở lại, diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn khả năng bùng phát trở lại, chưa kể có những biến chủng mới xuất hiện. Do đó cần phải tiếp tục đẩy mạnh tiêm vaccine, nhất là qua thời gian, vaccine suy giảm tác dụng.

Bộ Y tế cần đánh giá miễn dịch cộng đồng để tiếp tục tiêm chủng. Vừa qua có hiện tượng lơ là, chủ quan, không tiêm vaccine. Các cháu học sinh phải đến trường an toàn, do đó phải tập trung tiêm vaccine cho các đối tượng này. Bộ Y tế cùng các ngành, địa phương liên quan tích cực tiến hành tiêm vaccine cho các đối tượng, nhất là trẻ em từ 5 đến dưới 12 tuổi, kể cả nghiên cứu tiêm cho trẻ em dưới 5 tuổi.

Các dịch bệnh mùa đã xuất hiện rất phức tạp như sốt xuất huyết, chân tay miệng… Chúng ta phải hết sức cảnh giác với các dịch bệnh này. Các bệnh như tim mạch, ung thư, đái tháo đường, xương khớp thường xuyên xuất hiện. Như vậy, cùng với chống dịch, chúng ta phải bảo đảm chăm sóc sức khỏe cho người dân trong khám chữa các bệnh ung thư, tim mạch, xương khớp, tiêu hóa… chứ không chỉ chống dịch Covid-19. Vì thế, ngoài vaccine, chúng ta phải coi trọng các loại thuốc chữa bệnh khác, các vật tư y tế, các phương tiện, thiết bị để tăng cường năng lực y tế, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở, tiếp cận y tế từ sớm, từ xa, từ cơ sở. Trong quá trình này phải chống hai khuynh hướng chủ quan và hốt hoảng, lo sợ.

Thủ tướng nêu rõ cần tiếp tục đánh giá khoa học, thực tiễn, khách quan việc thiếu thuốc, vật tư y tế đang diễn ra. Điều này có nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan, đó là đứt gãy chuỗi cung ứng, giá cả nguyên liệu đầu vào tăng cao, giá cước vận tải tăng, nhiều nước áp dụng các biện pháp chống lạm phát..., nhưng nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu, tập trung ở phía Bộ Y tế. Chúng ta phải nhận thức rõ điều này để thấy được vấn đề và nâng cao trách nhiệm, cố gắng, nỗ lực nhiều hơn nữa.

Việc đấu thầu tập trung thuốc triển khai chậm, chưa thực sự nâng cao trách nhiệm của Bộ Y tế. Ở cấp Trung ương chậm, thì ở dưới cũng thấy “không vội gì”. Chưa tích cực đàm phán giá thuốc sát thị trường, sát thực tế. Theo Thủ tướng, Bộ Y tế phải tích cực tham khảo, nghiên cứu, lăn lộn thực tế, làm sao để có giá thuốc phù hợp thị trường. Việc gia hạn số đăng ký thuốc chậm, không kịp thời. Công tác kiểm tra thúc đẩy mua sắm chưa được triển khai tích cực. Việc phối hợp giữa các bộ, ngành Trung ương, giữa Trung ương với địa phương chưa chặt chẽ, hiệu quả. Nhiều cán bộ sợ trách nhiệm, không dám làm gì, không dám chịu trách nhiệm. Theo Thủ tướng, vấn đề mấu chốt là động cơ trong sáng, vô tư, minh bạch.

Thủ tướng nêu rõ, mục tiêu của chúng ta vẫn phải là chăm sóc sức khỏe cho người dân là trên hết, trước hết với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Trước mắt Bộ Y tế khẩn trương, Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các bộ, ngành liên quan rà soát tổng thể quy định hiện hành có liên quan mua sắm thiết bị, thuốc, vật tư y tế, chủ động, tích cực xử lý; ban hành các văn bản theo thẩm quyền. Cái gì vượt thẩm quyền báo cáo trên tinh thần chỉ ra nội dung gì, ở đâu, ai làm?… một cách rõ ràng. Khẩn trương triển khai chương trình phục hồi dành cho ngành y tế. Các bộ, ngành phối hợp Bộ Y tế khẩn trương triển khai đúng tinh thần Nghị quyết của Chính phủ, Quốc hội.

Thủ tướng yêu cầu rà soát lại, tổ chức thực hiện nghiêm các quy định hiện hành về đấu thầu tập trung cả ở Trung ương, địa phương trên tinh thần công khai, minh bạch, khách quan, rõ ràng, không được  tiêu cực, tham nhũng. Nếu có vướng mắc phải tham khảo ý kiến các bộ, ngành. Bảo đảm cung ứng thuốc đầy đủ cho các cơ sở y tế, trước mắt là bảo đảm thuốc theo diện bảo hiểm y tế. Rà soát, tăng cường quản lý nhà nước tại các đơn vị liên quan dược, bảo đảm không để chậm trễ trong công tác cấp phép thuốc, bảo đảm đơn giản hóa, phù hợp tình hình; kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định trên cơ sở vẫn tuân thủ các quy định, bảo đảm an toàn cho người dân trên hết, trước hết.

Thủ tướng đồng thời yêu cầu phải có kế hoạch dài hạn để chủ động, góp phần giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm thuốc. Đẩy mạnh phân cấp, mua sắm các trang thiết bị y tế trên cơ sở ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, nâng cao năng lực quản lý bên dưới để tự chịu trách nhiệm, đi đôi với tăng cường giám sát, kiểm tra. Phải dự báo tình hình, nhu cầu để chủ động trong đấu thầu, đấu giá; danh mục mua sắm phải minh bạch, rõ ràng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, các bộ, ngành liên quan cần phối hợp Bộ Y tế xem xét, bổ sung các văn bản theo thẩm quyền, quy định của pháp luật; khuyến khích những người dám nghĩ dám làm, cương quyết xử lý những người trục lợi; vận dụng hết công cụ quản lý giá để bảo đảm đúng việc mua sắm, chống tham nhũng, tiêu cực.

Liên quan nguồn nhân lực ngành y tế, Thủ tướng nêu rõ, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ rà soát, sửa đổi, hoàn thiện các quy định về bố trí số người làm việc trong ngành y tế. Hoàn thiện các quy định, chính sách để đẩy mạnh xã hội hoá các dịch vụ y tế, nhất là y tế cơ sở, thu hút tư nhân tham gia công tác này nhiều hơn. Củng cố hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở theo hướng trung tâm y tế cấp huyện đa chức năng, quản lý toàn diện, điều phối nguồn lực cho y tế toàn huyện. Xây dựng khung pháp lý, cụ thể rõ ràng hơn về hợp tác công tư, tăng cường nguồn lực xã hội.

Đối với lĩnh vực khám chữa bệnh, khẩn trương thực hiện theo tinh thần Nghị định 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập; những gì vướng mắc thì tiếp tục rà soát, bổ sung. Về lực lượng y tế dự phòng, sớm rà soát, sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm quy hoạch, mạng lưới theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Bộ cần chủ động, phối hợp các cơ quan chức năng trong việc thành lập trạm y tế không theo đơn vị hành chính mà theo quy mô dân số. Sớm đánh giá tình trạng mất cân đối nguồn nhân lực, nhất là giữa các địa bàn, giữa các tuyến, chuyên môn sâu về khám chữa bệnh dự phòng, giữa các chuyên ngành trong ngành y tế với nhau, từ đó có phương án giải quyết phù hợp, hạn chế tình trạng quá tải tại bệnh viện. Bộ Y tế phối hợp Bộ Nội vụ có phương án bố trí đủ người làm việc, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân.

Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu, sửa đổi Nghị định 56/2011/NĐ-CP về chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề cho công chức, viên chức ngành y tế, nhưng lưu ý phải bảo đảm phù hợp Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về chính sách tiền lương; phải đề xuất hướng giải quyết. Có chủ trương hỗ trợ chính sách  cho cán bộ, nhân viên y tế bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; phối hợp với Bộ Nội vụ, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội sớm đề xuất chính sách.

Thủ tướng cũng đồng ý chủ trương cho phép Bộ Y tế xây dựng phương án tính đúng tính đủ giá dịch vụ y tế, tăng nguồn thu cho các đơn vị sự nghiệp công lập trên cơ sở bảo đảm tính khoa học, thực tiễn. 

Thủ tướng đề nghị Bộ Y tế nắm lại tình trạng một bộ phận cán bộ, nhân viên thôi việc để từ đó có giải pháp xử lý; phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông thông tin đầy đủ cho dư luận; không để xảy ra khủng hoảng truyền thông. Bộ Y tế nhanh chóng kiện toàn các chức danh, kịp thời bổ sung các vị trí, rút kinh nghiệm những vụ việc vừa qua. Thủ tướng nêu rõ, càng khó khăn, phức tạp thì càng phải phát huy dân chủ, đoàn kết, nhất trí và nỗ lực để hoàn thành tốt mọi trọng trách được giao.  

Theo THANH GIANG (NDĐT)