Ứng xử văn hóa

Tỉnh ta đã phát động văn minh đô thị, trong đó có ứng xử văn hóa. Có nghĩa ứng xử giữa người với người, người với thiên nhiên, môi trường sao cho có văn hóa. Chuyện này nghe đơn giản nhưng thật sự phức tạp, biểu hiện muôn vẻ muôn màu.

Để đạt được ứng xử có văn hóa là một sự đấu tranh bản thân từng vụ, từng lời, ở mọi lúc, mọi nơi; cuộc đấu tranh quyết liệt giữa thói quen cũ với xây dựng thói quen mới tốt đẹp hơn.

Ví dụ: có người hễ mở miệng ra thì câu nào cũng kèm theo tiếng chửi thề. Người nói đã thành quen miệng. Giờ muốn sửa để câu nói sạch sẽ lọt vô lỗ tai người nghe, phải kiên trì, không phải ngày một ngày hai mà bỏ được. Người bán hàng nói thách thật sự là một sự lừa dối người để được mình mà thiệt người. Đó là một thói quen xấu. Ta đang vận động người mua bán phải thật thà, hàng có niêm yết giá, bán đúng giá niêm yết là ứng xử có văn hóa giữa người (bán) và người (mua).

Ngồi trong ghế đá công viên, ăn uống đồ hộp mang theo, xong vứt bừa bãi, dù gần đó có thùng chứa rác. Đó là biểu hiện kém văn hóa. Thói quen này sửa được không? Quá dễ, nếu người đó biết ứng xử có văn hóa. Vô quán ăn, vứt bỏ giấy lau xuống nền gạch chỗ ngồi dù cách đó vài tấc, chủ quán đã đặt sẵn một sọt rác. Đó cũng là ứng xử kém văn hóa.

Đi đường, lỡ va chạm nhau, người có văn hóa sẽ hòa nhã, vui vẻ xử lý với nhau, nếu có lỗi biết xin lỗi. Ngược lại, người kém văn hóa sẽ “phùng mang trợn mắt”, to tiếng, thậm chí hạ cẳng tay thượng cẳng chân ra choảng với nhau. Lên xe buýt trước có chỗ ngồi, thấy người lên sau là cụ già, là phụ nữ mang thai, biết đứng dậy vui vẻ nhường chỗ, đó là ứng xử có văn hóa v.v... và v.v...

Phải công tâm nhận rằng thời gian qua đời sống kinh tế tăng cao làm cho đời sống văn hóa nâng cao hơn, ứng xử có văn hóa nhiều mặt tốt hơn. Dù vậy, để đạt chuẩn văn minh đô thị thì mỗi người, mỗi nhà, mỗi khu phố, mỗi xóm ấp cần phải phấn đấu nhiều hơn.

Nên xem người với người là bạn, người với thiên nhiên, môi trường gắn bó với nhau để từ lời nói, thái độ, cách ứng xử thật sự có văn hóa, góp phần bồi đắp nền văn hóa Việt Nam vốn có từ xa xưa lên tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Tư Rèn