Mợ

Mợ là người nhà quê chánh hiệu. Quê mợ có nhiều dừa nước, sông rạch luồn trong miệt xanh bốn mùa. Mợ rửa chưn theo chồng dìa chợ. Nhà chồng ven sông thị xã. Sông ngoài này cũng ngày đôi bận con nước lớn ròng. Ở đây không nghe tiếng bìm bịp. Hình như nước lớn theo tiếng máy ghe xuồng xuôi ngược. Đồ rẫy, trái cây, heo, gà các loại theo ghe ra chợ. Chắc từ đây đi dìa miệt đồng bằng đường sông cũng gần. Người chủ ghe nào chạy ngang mợ cũng thấy quen quen. Nét quê thì không dấu diếm chỗ nào cho được. Dòm thấy thương thấy nhớ dưới quê đứt ruột.

Nhớ mùa cấy. Ba bốn giờ sáng đã thức lục đục cơm nước, đẩy ghe ra vàm chèo xuống miệt dưới. Ruộng xa nhà cả chục cây số. Phải đi sớm để còn kịp bữa cấy hết mấy công đất nhà. Con gái con đứa mà làm hết trọi, từ việc nặng tới việc nhẹ. Mấy ông anh, bà chị lang bạt tứ xứ. Người Vĩnh Long, người Sa Đéc, người theo tiếng gọi ái tình xa mị bên trời Tây.

Nhớ mùa chằm lá. Sáng sớm đã lúi húi một mình trong đám dừa nước ngoài đầu con rạch. Phải đợi lúc nước lên, đốn lá xong chở dìa cho kịp con nước. Cơm nước ba hột rồi nhào ra chằm lá tới xế. Nắng lặn sau bụi tầm vông thì te te đi nấu bữa chiều. Bữa nào má đi khỏi, coi như từ sáng tới lúc gà leo chuồng hỏng có nói chuyện với ai tiếng nào. Xóm thưa thớt nhà. Chỉ bầu bạn với tiếng chim chóc, tiếng gà vịt, heo cúi trong vườn, tiếng xào xạc bốn mùa cùng đám dừa nước. Nghĩ cũng ngộ, sao mấy anh mấy chị kéo nhau dìa chợ còn mợ thì chỉ quẩn quanh vườn tược, ruộng đồng. Khoái cái chỗ yên tĩnh, hiền lành như cục đất này. Ai hỏi cũng cười hiền queo, hỏng nói gì ráo trọi.

Nhớ lúc đám tiệc, giỗ chạp. Họ hàng tụ họp đông vui hết sức. Gạo thóc, đậu mè lo sẵn từ mấy con trăng trước. Củi gốc, bẹ dừa phơi khô, chất ngoài chái sau để dành nấu bánh tét, hầm, nướng mấy món ăn dân dã. Nhớ năm ngoái, mấy đứa cháu không dìa sớm, một mình mợ giựt kô-le-bốn tát hầm bắt cá mần đám giỗ ông. Gà vịt thì nhiều nhưng ăn cũng ngán thấu xương. Phải có thêm mớ cá làm mồi bén cho mấy ông nhậu. Mương ranh ngoài mí vườn chất thiệt nhiều chà. Lục bình phủ đầy, hết lớp này tàn mọc lên lớp khác. Lưu niên nên cá đen nhiều nhứt xứ. Mỗi năm chỉ tát một hầm. Xoay một bận cũng lâu lắc lâu lơ. Mấy con cá lóc, cá trê vàng bự tổ chảng. Dân chợ dìa chắc quắc cần câu cho coi. Đợt tát hầm đó cá trắng cũng mười mấy ký. Ngồi đánh vảy mần khô một mình tới trăng lên mới xong. Muỗi cắn muốn chết theo đám cá ngột. Nhưng mà vui trong bụng. Mớ khô cá trắng này gởi cho mấy ông anh, bà chị là khoái nhứt xứ. Nghĩ lạ nghen, dân chợ sao khoái mấy đồ nhà quê ngán tới bản họng.

Giờ ngồi cửa sau xóm chợ, dòm con nước ròng, dòm đám cột nhà sàn cắm xuống sình. Mợ nhớ tùm lum hết trọi.

Nguyễn Phạm-Đình Thảo