Câu chuyện về đạo lý “Đền ơn đáp nghĩa”

ĐTO - Từ ghi nhận ý kiến của cử tri đề nghị công nhận liệt sĩ cho người du kích hy sinh trong kháng chiến, tuy đã được quy tập hài cốt về nghĩa trang liệt sĩ nhưng chưa được gắn bia mộ và công nhận liệt sĩ, bằng trách nhiệm và quyết tâm vượt qua khó khăn, trở ngại, trải qua hành trình 7 năm, người đại biểu dân cử đã hoàn thành trách nhiệm đạo lý. Qua đó, không chỉ là thực hiện lời hứa với dân, mà còn tô thắm truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc ta: “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”.

Bà Huỳnh Thị Chính nhận Bằng Tổ quốc ghi công liệt sĩ Nguyễn Văn Út Mỹ

HÀNH TRÌNH 7 NĂM...

Khởi đầu cho hành trình làm hồ sơ đề nghị công nhận chú Nguyễn Văn Út Mỹ là liệt sĩ bắt đầu từ năm 2016, khi ông Huỳnh Tấn Hùng (SN 1957) là cháu gọi chú Út Mỹ bằng cậu, làm hồ sơ gửi UBND xã Hòa Tân, huyện Châu Thành đề nghị công nhận liệt sĩ cho cậu của mình.

Qua thời gian gần 2 năm sau, ông Hùng cũng qua đời. Đến năm 2018, vợ ông Hùng là bà Huỳnh Thị Chính tiếp nối việc làm còn dang dở của chồng là làm đơn kiến nghị gửi UBND huyện Châu Thành đề nghị công nhận liệt sĩ cho cậu chồng là ông Nguyễn Văn Út Mỹ. Tiếp nhận đơn của bà Chính, UBND huyện Châu Thành giao phòng chuyên môn phối hợp UBND xã gặp gỡ trao đổi với bà Chính, hướng dẫn gia đình kê khai hồ sơ theo quy định. Tuy nhiên, do một số lý do hài cốt quy tập được còn trong quá trình xác minh, làm rõ các thông tin còn thiếu nên chưa đủ cơ sở để đề nghị công nhận liệt sĩ cho chú Út Mỹ. Và cứ thế, vụ việc tiếp tục kéo dài chưa biết khi nào sẽ có hồi kết...

Thế rồi trong 1 lần tiếp xúc cử tri của xã Hòa Tân, đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh, mà trực tiếp là bà Nguyễn Thị Kim Tuyến - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh (lúc đó là Bí thư Huyện ủy Châu Thành) đã đến lắng nghe, tiếp thu ý kiến nguyện vọng của cử tri liên quan đến trường hợp này. Nhớ lại buổi tiếp xúc cử tri năm đó, bà Nguyễn Thị Kim Tuyến bồi hồi chia sẻ: “Hôm đó trong suốt buổi tiếp xúc, bà con cử tri của địa phương chỉ nói duy nhất về một câu chuyện là đề nghị công nhận chú Nguyễn Văn Út Mỹ là liệt sĩ, điều đó khiến tôi tự nhủ lòng mình phải theo dõi tường tận vụ việc này”.

Ghi nhận ý kiến của bà con cử tri, bà Nguyễn Thị Kim Tuyến hứa sẽ trở lại để tìm hiểu kỹ về trường hợp của chú Nguyễn Văn Út Mỹ. Thực hiện lời hứa, cũng như trách nhiệm của người đại biểu dân cử, bà Nguyễn Thị Kim Tuyến nhiều lần trở lại địa phương để nghe bà con nói về trường hợp của chú Út Mỹ. Thế nhưng việc xác lập hồ sơ đề nghị công nhận liệt sĩ đối với chú Út Mỹ cũng không phải dễ dàng, lúc đó đã có không ít lời hồ nghi cho rằng sẽ không thể giải quyết được vụ việc này.

Nhớ lại vụ việc chú Út Mỹ, bà Nguyễn Thị Kim Tuyến chia sẻ nỗi day dứt khi nghe bà con cử tri trình bày, nếu không giải quyết công nhận chú Út Mỹ là liệt sĩ thì trả chú về để bà con cưu mang chú như đã từng cưu mang chú trước đây. Thế là bằng nhiệt huyết, trách nhiệm của người cán bộ đảng viên, người đại biểu nhân dân, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Thị Kim Tuyến quyết tâm phải làm đến cùng, làm cho được hồ sơ đề nghị công nhận chú Út Mỹ là liệt sĩ, bởi đây không chỉ là lời hứa với dân, mà còn là thể hiện đạo lý “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta. Và rồi sau đó, không ít lần bà Nguyễn Thị Kim Tuyến cùng cán bộ các ngành chức năng có liên quan xuống địa phương thu thập thông tin, nghe bà con kể về chuyện của chú Út Mỹ.

Lãnh đạo Hội đồng nhân dân tỉnh, UBND huyện Châu Thành và các sở, ngành chức năng chung vui với gia đình liệt sĩ Nguyễn Văn Út Mỹ tại buổi lễ

CHUYỆN KỂ VỀ NGƯỜI LIỆT SĨ

Trở ngược thời gian về ngày 22/4/1968, khi đó địch dùng máy bay B57 ném bom tại ấp 5 (nay là ấp Hòa Hưng) để dọn bãi đổ quân đánh vào xã Hòa Tân, huyện Châu Thành. Khi máy bay và lực lượng hành quân của địch rút khỏi ấp 5, chú Nguyễn Văn Út Mỹ (SN 1935), du kích ấp Hòa Hưng, xã Hòa Tân cùng 2 đồng đội là chú Lê Hoàng Việt, chú Huỳnh Văn Nhị được cử đi canh gác, lượm được trái bom lép của địch đem đi giao nộp cho công trường tỉnh Cửu Long (Xưởng Quân khí) đóng tại xã Hòa Tân (lúc bấy giờ huyện Châu Thành thuộc tỉnh Cửu Long và công trường có chủ trương khi lượm được vũ khí của địch thì giao nộp về công trường để chế tạo vũ khí đánh địch).

Trên đường đến công trường, quả bom phát nổ và cả 3 người đều hy sinh. 2 chú Lê Hoàng Việt, Huỳnh Văn Nhị được cha mẹ, người thân đem về chôn cất. Riêng chú Út Mỹ do hoàn cảnh gia đình đơn chiếc, không còn cha mẹ, lúc đó không có người thân nên được người dân địa phương đưa về chôn cất trên phần đất tại rạch Gọc Gừa, xã Hòa Tân.

Sau giải phóng vì chú Út Mỹ không còn cha mẹ, anh, chị, em ruột nên không ai đứng ra kê khai để thiết lập hồ sơ đề nghị công nhận liệt sĩ. Qua thời gian dài, phần đất nơi chôn chú Út Mỹ nhiều lần thay đổi người sử dụng đất nên những người biết nơi chôn cất chú cũng không còn nhớ rõ vị trí chính xác, vì vậy hài cốt chú Út Mỹ vẫn chưa được tìm thấy để quy tập vào nghĩa trang liệt sĩ huyện.

Đến năm 2015, ông Nguyễn Văn Cậm ngụ ấp Hòa Hưng, xã Hòa Tân, cung cấp thông tin cho UBND xã Hòa Tân là lúc còn nhỏ, ông thấy một số người đem thi hài 1 người du kích (chú Nguyễn Văn Út Mỹ) về chôn tại rạch Gọc Gừa. Sau đó, Ban Chỉ đạo 1237 tỉnh phối hợp Ban Chỉ đạo thực hiện chế độ, chính sách đối với người có công cách mạng huyện Châu Thành, UBND và các ngành, tổ chức chính trị - xã hội tổ chức đào tìm hài cốt liệt sĩ.

Ngày 27/7/2015, UBND huyện Châu Thành tổ chức lễ truy điệu và đưa hài cốt tìm được vào cải táng tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Châu Thành nhưng do hài cốt còn trong quá trình xác minh làm rõ các thông tin nên chưa gắn tên bia mộ tại nghĩa trang liệt sĩ. Vì vậy, phần mộ của chú Út Mỹ tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Châu Thành chưa được gắn mộ bia.

Bà Nguyễn Thị Kim Tuyến - Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh xúc động thắp hương trước phần mộ của chú Nguyễn Văn Út Mỹ (Ảnh: Thanh Trúc)

VÀ CÁI KẾT CÓ HẬU

Trong buổi họp dân lấy ý kiến xác định hài cốt tại ấp Hòa Hưng, xã Hòa Tân quy tập về nghĩa trang liệt sĩ có phải là của chú Út Mỹ vào ngày 22/4/2021, ý kiến của những cô chú ngày xưa từng tham gia hoạt động khánh chiến, người biết nơi chôn cất chú Út Mỹ đều xác định hài cốt quy tập từ ấp Hòa Hưng về nghĩa trang liệt sĩ là hài cốt chú Út Mỹ. Cô Lê Thị Duyên (SN 1942) cho biết: “Khi anh Út Mỹ hy sinh không có người thân chôn cất, tôi biết ông Huỳnh Văn Xồi cho miếng ván ngựa và cùng một số người đem thi hài anh Út Mỹ về chôn cất tại rạch Gọc Gừa, ấp Hòa Hưng, xã Hòa Tân, sau này là đất của ông Tư Vinh”.

Chú Nguyễn Văn Nhọn (SN 1954) cho biết: “Lúc chú Út Mỹ hy sinh, tôi mới 14 tuổi, tôi biết lúc chôn chú Út Mỹ không có hòm, chỉ có miếng ván của ông Xồi ở cái chòi gần đó đóng lại để chôn. Phần đất chôn chú Út Mỹ giờ do ông Lê Quang Vinh (Tư Vinh) đang canh tác”. Ông Lê Quang Vinh cho biết: “Theo thông tin ông Cậm thì trên đất của tôi có 1 hài cốt liệt sĩ, sau đó hài cốt được bốc tại vị trí trên đem về nghĩa trang liệt sĩ huyện và chưa được gắn tên lên bia mộ”.

Cô Nguyễn Thị Hạnh (SN 1950) người hoạt động kháng chiến ở ấp Hòa Hưng cho biết: “Nhà ông Cậm ở đầu ngoài, nhà tôi ở phía trong, lúc chôn anh Út Mỹ, tôi có qua xem. Sau này, nhiều năm tháng trôi qua nên tôi không nhớ chính xác là vị trí nào nhưng khẳng định phần đất đó là nơi chôn anh Út Mỹ”. Cùng nhiều ý kiến của người dân địa phương đều thống nhất xác nhận hài cốt quy tập tại ấp Hòa Hưng về nghĩa trang liệt sĩ huyện là của chú Út Mỹ và đề nghị Nhà nước xem xét công nhận liệt sĩ cho chú.

Đáp ứng nguyện vọng của người dân địa phương, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ,TB&XH) phối hợp với các đơn vị liên quan hoàn thiện hồ sơ, trình UBND tỉnh Đồng Tháp xem xét, đề nghị Bộ LĐ,TB&XH thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, công nhận liệt sĩ đối với chú Nguyễn Văn Út Mỹ thuộc trường hợp cá biệt.

Và rồi sau bao năm tháng mong đợi, cuối cùng tin vui đã về đến quê hương với cái kết có hậu. Ngày 17/1/2023, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Châu Thành phối hợp Sở LĐ,TB&XH, Ban Chỉ huy Quân sự huyện và UBND xã Hòa Tân long trọng tổ chức Lễ công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và trao Bằng Tổ quốc ghi công cho gia đình liệt sĩ Nguyễn Văn Út Mỹ trong sự vui mừng, xúc động của các thân nhân còn lại của chú Út Mỹ cùng bà Nguyễn Thị Kim Tuyến - Phó Chủ tịch HĐND tỉnh và các cán bộ đã đồng hành trong quá trình thiết lập hồ sơ của chú Út Mỹ.

Sau lễ tổ chức trao Bằng Tổ quốc ghi công liệt sĩ Nguyễn Văn Út Mỹ, bà Nguyễn Thị Kim Tuyến cùng Đoàn công tác đã đến thắp hương viếng phần mộ chưa có bia của chú Út Mỹ cùng những anh hùng liệt sĩ, đồng đội của chú tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Châu Thành. Trong nắng chiều vàng nhạt, gió nhẹ lay động như chia vui với những người đã hoàn thành trách nhiệm tri ân và tôn vinh những người đã hy sinh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cũng là giữ gìn truyền thống đạo lý “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” mang đậm tính nhân văn của dân tộc Việt Nam.

THANH TRÚC