Câu chuyện về những đôi tay tài hoa

ĐTO - Chính sự yêu thích, đam mê nghề, cầu tiến, chăm chỉ trong công việc và đôi tay tài hoa đã giúp những người thợ đan biến những sợi lục bình khô, sợi lác thô sơ trở thành những chiếc túi xách, xuồng ba lá hay mô hình Sếu đầu đỏ tinh xảo, góp phần đưa những sản phẩm thủ công mỹ nghệ có xuất xứ từ quê hương Đất Sen hồng đến khắp mọi miền.

Sản phẩm lục bình được phơi khô sau khi đan

Niềm đam mê nghề

Nghề đan lục bình đã có trên quê hương Đồng Tháp hơn chục năm qua, thoạt đầu chỉ là những sản phẩm có yêu cầu đơn giản được các công ty, cơ sở nhận đơn đặt hàng về gia công. Trong những xóm nhỏ, chị em xúm xít, người biết đan chỉ dẫn cho người chưa biết đan, dần dần ai cũng thạo nghề và bắt đầu nhận hàng về đan để có thêm thu nhập. Chị Nguyễn Thị Hương ngụ xã Nhị Mỹ, huyện Cao Lãnh, kể: “Tôi có hơn 10 năm gắn bó với nghề đan lục bình, hồi xưa đan theo khung định hình, ai tập đan sẽ “ghiền”, mê lắm. Mỗi ngày, cứ làm xong công việc các chị, em bắt đầu đan khung, thoạt đầu những sản phẩm đan không đẹp nên bị trả lại. Tôi thấy mọi người làm đẹp nên cố gắng tập luyện nhiều lần để thuần thục. Cho đến lúc tay nghề nâng lên thì không chỉ nhận hàng về đan mà còn nhận sửa hàng...”.

Với người dân nông thôn, nghề đan lục bình không nặng nhọc, phù hợp với phụ nữ, người già, bởi có thể kết hợp vừa làm việc nhà vừa đan. Chị Nguyễn Thị Tám ngụ ấp Tịnh Long, xã Tịnh Thới (TP Cao Lãnh) kể: “Trước đây, tôi đi cắt mè, cắt đậu mướn, sau đó thất nghiệp, thấy mấy chị trong xóm đan lục bình vậy là tôi muốn học để đan. Sau nhiều lần đan thử, có sản phẩm, có thu nhập, càng về sau này có nhiều kiểu đan mới, nên tôi học thêm. Người đan lâu năm nhìn mẫu là biết đan kiểu: xương cá, bắc na, hoa thị, long mốt... làm lâu năm tay nghề sẽ nâng lên”.

Chị Nguyễn Thị Liên ngụ ấp Hòa Dân, xã Nhị Mỹ, huyện Cao Lãnh tạo hình sản phẩm lục bình

Từ kỹ thuật đan khung đơn giản của hơn 10 năm về trước, giờ đây, người thợ đan lục bình bắt nhịp với những kỹ thuật đan khó, tinh xảo, thể hiện sự khéo léo trên từng chi tiết. Dù là chiếc giỏ xách được làm bằng cọng lục bình khô nhưng đường đan phải thẳng, nút gút sát nhưng không thô, vẫn giữ được độ phồng của từng thớ đan hay mẫu ghế ngồi bãi biển, ghế tựa lưng, thảm, sọt đựng quần áo, dĩa đựng trái cây... mỗi sản phẩm đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao. Có những sản phẩm phải đan tới, đan lui nhiều lần, đúng với mẫu tạo hình của người đặt hàng. Như chiếc dĩa tạo hình quả xoài và phần cuống được trưng bày ở Lễ hội Xoài tất cả đều rất hài hòa, đảm bảo yếu tố thẩm mỹ. Chính sự chỉn chu đó của những người thợ góp phần tăng giá trị của sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Nhiều sản phẩm không chỉ phục vụ trưng bày tại các sự kiện của địa phương, mà còn xuất khẩu sang nước ngoài. Chị Nguyễn Thị Liên ngụ ấp Hòa Dân, xã Nhị Mỹ, huyện Cao Lãnh, chia sẻ: “Nghề đan lục bình dường như thấm sâu vào máu rồi, giờ đi đâu mà gặp lục bình là lại nghĩ đến nghề đan. Để gắn bó bền bỉ với nghề, chúng tôi cùng chia sẻ kỹ thuật đan, hướng dẫn, nhắc nhở nhau làm, nhiều chị còn tự chế các dụng cụ sửa hàng để chỉnh sản phẩm lại cho đẹp hơn. Nghề nào cũng có bí quyết riêng, chịu khó tập luyện thì mẫu nào của khách đưa ra đều làm đẹp”.

Cơ sở thủ công mỹ nghệ Sen Việt tham gia trưng bày sản phẩm tại Diễn đàn MEKONG STARTUP FORUM ĐỒNG THÁP 2024

Nhiều sản phẩm đặc sắc

Toàn tỉnh hiện có hàng trăm cơ sở sản xuất, Tổ hợp tác, công ty nhận đơn hàng về cho các thành viên, người lao động gia công với hàng chục ngàn mẫu mã được đan thành sản phẩm từ nguyên liệu lục bình, bố, lác, tre (vuốt thành sợi mỏng)... Sức sống của nghề đan lục bình được tiếp nối không chỉ từ tâm huyết của người thợ mà còn ở những người trẻ, là chủ cơ sở vốn rất yêu thích nghề truyền thống, chị Trần Thị Ngọc Nhi (SN 1994) - Chủ Cơ sở thủ công mỹ nghệ Sen Việt, xã Tịnh Thới, TP Cao Lãnh, cho biết: “Mẹ em từng nhận gia công đan cho các công ty ở tỉnh Bình Dương, lúc 6 - 7 tuổi em đã ngồi trên xuồng đi cắt lục bình phơi khô bán, sau đó chập chững học nghề đan. Em giữ nghề truyền thống với tất cả đam mê, mỗi ngày các cô, chú đan giỏi đến nhà làm, mọi người nỗ lực làm tốt nhất các công việc. Tất cả những nguyên liệu tạo nên sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo đều từ nguồn tài nguyên bản địa của Đồng Tháp, người đan là người Đồng Tháp. Em không sợ mẫu khó, khách hàng càng khó, mẫu càng đẹp, càng có yêu cầu cao thì em có cơ hội trải nghiệm được thêm nhiều bài học. Dù quy mô cơ sở nhỏ nhưng em nhận mẫu đầy đủ, hiện tại hơn 10 Tổ đan trong nội tỉnh với hơn 300 lao động và nhiều tổ hợp tác ở các tỉnh: Trà Vinh, Vĩnh Long... với hàng trăm lao động. Mơ ước lớn nhất của em là những người thợ có việc làm ổn định, phát triển nghề...”.

Sản phẩm của Tổ hợp tác đan lục bình xã Mỹ Hiệp, huyện Cao Lãnh

Không chỉ tạo việc làm và biến những nguyên liệu thô sơ trở thành những sản phẩm đẹp, có giá trị, chinh phục thị trường trong, ngoài nước, Cơ sở thủ công mỹ nghệ Sen Việt còn liên kết mời du khách đến trải nghiệm các công đoạn phơi nguyên liệu, xử lý kỹ thuật, trực tiếp ngồi đan cùng với những người thợ. Ngoài ra, du khách sẽ trải nghiệm tham quan vườn xoài hoặc lựa chọn mua các sản phẩm thủ công mỹ nghệ trong tổng số gần 1.000 sản phẩm được đan từ lục bình, chiếu, cói, tre trưng bày tại cơ sở. Điều này đem đến sự mới lạ cho du khách và càng thích thú hơn khi nhìn những cọng lục bình mềm mại, ánh màu vàng đồng qua đôi tay của người thợ biến thành những chiếc giỏ xách, túi đeo, túi đựng điện thoại, giỏ đựng đồ, ghế ngồi. Tinh tế hơn là những vật dụng tạo hình theo chuỗi sự kiện như: hình dáng trái xoài, hoa hồng, chiếc xuồng ba lá đặc trưng của miền sông nước Tây Nam Bộ hay mô hình Sếu đầu đỏ được trưng bày tại sảnh của khách sạn 5 sao. Bà Nguyễn Thị Phúc - Việt kiều Mỹ ở bang Missouri, cho biết: “Lần này về Đồng Tháp, tôi rất thích khi nhìn thấy chiếc túi xách và chiếc nón được đan bằng lục bình rất đẹp. Tôi mua mang về Mỹ để tặng cho bạn bè, tôi rất vui khi nhìn thấy những chiếc nón lục bình của quê hương được làm rất khéo léo như vậy...”. Chị Trần Thị Ngọc Nhi cho biết thêm: “Có những mẫu khó như Sếu đầu đỏ, thợ đan phải nghiên cứu thật kỹ yêu cầu của khách, xé nhỏ từng sợi lục bình ra để đan thật sắc nét, tạo hình dáng mềm mại, uyển chuyển của loài chim này. Và tất cả những sản phẩm đó đều được làm từ đôi tay của người dân Đồng Tháp, sự chịu khó, sáng tạo khi làm nghề với những đường nét hài hòa, đặc sắc của sản phẩm”.

Năm tháng trôi qua, hàng trăm ngàn sản phẩm với nhiều kiểu dáng, mẫu mã được hình thành và bắt nhịp những xu hướng mới của thị trường. Mỗi kiện hàng được đóng gói vận chuyển đến khắp mọi miền đất nước hay xuất khẩu sang nước ngoài là niềm vui, động lực để người dân quê vẫn mãi giữ gìn nghề thủ công truyền thống của quê hương.

C. Phương