Sự chuyển mình của kinh tế tập thể

Kinh tế tập thể (KTTT) ngày càng minh chứng vai trò quan trọng của mình trong phát triển kinh tế và là nhân tố không thể thiếu trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh nhà. Từ sự hỗ trợ của Trung ương, quan tâm của địa phương cộng với bản thân các tổ hợp tác (THT), hợp tác xã (HTX) mạnh dạn thay đổi đã từng bước giúp thành phần kinh tế này chuyển mình tích cực hơn.

Các hợp tác xã từng bước phát triển đa dịch vụ

Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 4.800 THT, vốn hoạt động trên 172 tỷ đồng. Các THT hoạt động khá đa dạng, trong đó lĩnh vực nông nghiệp mang lại hiệu quả cao nhất. Riêng số lượng HTX trên địa bàn tỉnh là 211 HTX, vốn điều lệ trên 100 tỷ đồng. Trong đó, có 160 HTX được đánh giá hoạt động có hiệu quả, chiếm 75%.

Phần lớn các HTX trên địa bàn tỉnh thuộc lĩnh vực nông nghiệp và có tới 70% HTX chỉ thực hiện dịch vụ bơm tưới, chưa đáp ứng nhu cầu sản xuất của nông dân. Do mô hình hoạt động chưa phong phú, đa dạng nên chưa tạo sức hút để nông dân tham gia. Sau thời gian chuyển mình, đến nay nhiều HTX đã tự thay đổi, phát triển đa dịch vụ, đáp ứng nhu cầu sản xuất của bà con, góp phần giảm giá thành đầu tư. “Bây giờ bà con nông dân làm công việc đồng áng khá thuận lợi thông qua các dịch vụ của HTX từ khâu đầu vào như: cung ứng giống, vật tư nông nghiệp đến thu mua lúa cuối vụ cho bà con, đến kỳ thu hoạch, nếu bà con chưa muốn bán có thể gửi kho cất giữ chờ giá” - Chú Phan Công Chính - Giám đốc HTX nông nghiệp Tân Bình chia sẻ.

Đầu ra nông sản thường là vấn đề đau đầu đối với người nông dân. Tuy nhiên hiện nay họ không còn “lẻ loi” cuối vụ nữa khi có sự đồng hành của HTX. Nhiều HTX hiện là cầu nối giữa doanh nghiệp và nông dân trong mô hình liên kết tiêu thụ. Trong vụ đông xuân vừa qua, cánh đồng liên kết với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đạt 30.000ha, đã liên kết tiêu thụ trên 8.000ha. Bà Nguyễn Thị Thúy - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tháp Mười nhận định: “Hiện nay các HTX địa phương từng bước phát huy tốt vai trò của mình, đặc biệt là thực hiện liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp. Mô hình liên kết giúp nông dân không còn “ám ảnh” việc nông sản bán cho ai, đồng thời nông dân còn được bàn bạc, quyết định giá cả thông qua ký kết hợp đồng thu mua với doanh nghiệp”

Áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất đang là đòi hỏi tất yếu, đáp ứng nhu cầu của thị trường nên các HTX, THT đã mạnh dạn thay đổi, áp dụng các chương trình sản xuất sạch vào canh tác. Mới đây, THT xoài Tân Thuận Tây vừa đạt chứng nhận VietGAP đã “mở đường” cho trái xoài của địa phương nâng cao giá trị. Với giá bán cao hơn từ 5.000 - 6.000 đồng/kg so với sản phẩm sản xuất truyền thống, đồng thời thông qua việc đơn vị được chứng nhận xoài đạt chuẩn VietGAP, nhiều công ty ngỏ ý thực hiện liên kết tiêu thụ với số lượng lớn cung ứng cho thị trường trong và ngoài nước.

Không dừng lại đó, thời gian qua nhiều HTX yếu, qui mô nhỏ sáp nhập, hợp nhất thành HTX qui mô lớn tạo được sức mạnh để tăng quy mô hoạt động, khả năng cạnh tranh. Điển hình như huyện Hồng Ngự hợp nhất 4 HTX nông nghiệp thành 1 HTX Phước Tiền hoạt động trong khu đê bao 2.600ha.

Luật HTX 2012 ra đời giúp lĩnh vực KTTT từng bước phát triển, đáp ứng nguyện vọng của xã viên nhiều hơn. Tính đến tháng 4/2015, toàn tỉnh có 19 HTX đã chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Theo ông Võ Công Minh - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, Luật HTX 2012 ra đời giúp các HTX hoạt động đúng hiệu quả và phù hợp với bản chất của mình. Một trong những điểm nổi bật của Luật KTTT 2012 là chỉ có những người góp vốn điều lệ mới được làm thành viên. Và chỉ khi có sự đồng hành, thành viên mới có động lực để cùng nhau xây dựng HTX phát triển. Theo đó, các HTX hoạt động theo Luật mới sẽ chủ động hơn, có quyền tự chủ cao hơn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ.

Bên cạnh những kết quả đạt được thì phần nhiều HTX trên địa bàn tỉnh còn rất nhiều điểm yếu. Hiện có 18 HTX đã ngừng hoạt động hoặc hoạt động không đúng quy định, vẫn còn 11% HTX hoạt động trên danh nghĩa. Ngoài ra, cơ sở vật chất của HTX còn khiêm tốn, vốn ít. Đến nay, chỉ có 83 HTX có trụ sở làm việc riêng, chiếm 39%.

Điều quan tâm nhất ở lĩnh vực KTTT hiện nay là chất lượng và hiệu quả hoạt động chưa cao, lợi ích mang lại cho thành viên chưa nhiều. Trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ quản lý HTX còn hạn chế, chỉ có khoảng 19% cán bộ quản lý HTX có trình độ trung học trở lên.

Để giúp HTX phát triển đáp ứng tốt tình hình chung, Ban Chỉ đạo KTTT tỉnh định hướng trong năm 2015 sẽ tiếp tục củng cố các HTX yếu kém; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các HTX đang hoạt động, nhất là các HTX hoạt động có hiệu quả. Đồng thời tổ chức lại hoạt động của HTX theo Luật Hợp tác xã 2012, củng cố và xây dựng KTTT mà nòng cốt là HTX theo hướng hoạt động đúng bản chất, chính là phục vụ lợi ích cho thành viên HTX. Định hướng dài hạn đến năm 2020, sẽ nâng cao hơn nữa chất lượng các HTX có hướng phát triển tốt, trên cơ sở liên kết với các doanh nghiệp trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ. Tập trung đối với các HTX, THT được chọn làm mô hình xây dựng vùng chuyên canh quy mô lớn gắn với thương hiệu nông sản của tỉnh...

K.D