Xuất khẩu gạo chịu áp lực về thị trường

ĐTO - Sở hữu nguồn cung nguyên liệu dồi dào với sản lượng lúa trên 3 triệu tấn/năm và có trên 500 đơn vị chế biến xay xát lau bóng gạo, năng lực chế biến khoảng 2 triệu tấn gạo/năm, chính sự thuận lợi này đã góp phần đưa mặt hàng gạo của Đồng Tháp thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực. Tuy nhiên, kênh tiêu thụ ngoài nước biến động thời gian qua khiến tình hình xuất khẩu mặt hàng chủ lực này của tỉnh gặp khó khăn.

Xuất khẩu gạo tiếp tục gặp khó khăn khi thị trường nhiều biến động

Tình hình xuất khẩu khó khăn

Theo Sở Công Thương, năm 2016 thật sự là năm khó khăn cho ngành lúa gạo Việt Nam. Trong quý I, tình hình xuất khẩu gạo có sự chuyển biến tăng là do các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung từ năm 2015 chuyển sang. Bên cạnh đó, thị trường Trung Quốc tiêu thụ tương đối thuận lợi, đẩy lượng gạo xuất khẩu tăng, kéo theo sản lượng gạo chế biến tăng theo.

Từ đầu quý II đến nay, xuất khẩu gạo gặp rất nhiều khó khăn. Thị trường gạo thế giới bị chi phối bởi nhiều đợt xả hàng tồn kho của Thái Lan khiến giá gạo giảm. Riêng thị trường truyền thống của Việt Nam như Indonesia, Malaysia lại chưa có nhu cầu nhập khẩu.

Thời gian qua, thị trường Trung Quốc được xem là kênh tiêu thụ lớn lượng gạo Việt Nam với 48% thị phần. Nhưng hiện tại, chính sách nhập khẩu gạo của Trung Quốc thay đổi đã khiến lượng gạo nhập khẩu từ Việt Nam giảm. Đối với thị trường Philippines, các doanh nghiệp vừa mới trúng thầu 150.000 tấn, đây được xem là tín hiệu mới cho xuất khẩu gạo trong thời điểm khó khăn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo lại phải chịu áp lực về điều kiện giao hàng không mấy dễ dàng và mức giá trúng thầu cũng chưa mang lại lợi ích cho doanh nghiệp.

Thị trường tiêu thụ đang dần thu hẹp khiến cho lượng gạo tồn kho trong doanh nghiệp còn nhiều. Theo thống kê của Sở Công Thương, đến giữa tháng 10, lượng hàng tồn kho tại các doanh nghiệp là gần 12 ngàn tấn lúa và 180 ngàn tấn gạo. Điều đó dẫn đến hoạt động thu mua chế biến xuất khẩu của doanh nghiệp kém sôi động và sản lượng chế biến cũng giảm so với cùng kỳ năm 2015.

Theo nhận định của Sở Công Thương, trước tình hình tiêu thụ khó khăn như hiện nay, Đồng Tháp sẽ khó đạt chỉ tiêu xuất khẩu đề ra trong năm. Do 9 tháng năm 2016, sản lượng gạo chế biến của tỉnh đạt 1,2 triệu tấn, bằng 99% so với cùng kỳ năm 2015. Trong đó, xuất khẩu đạt trên 148.000 tấn, kim ngạch đạt 65,59 triệu USD, giảm 16,5% về khối lượng và giảm 2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2015 và đạt 59% kế hoạch năm 2016.

Theo Sở Công Thương, đến ngày 15/10/2016, các doanh nghiệp trong tỉnh chỉ ký hợp đồng xuất khẩu được 155 ngàn tấn, bằng 55% so với cùng kỳ năm 2015.

Đề xuất sửa chữa một số quy định

Theo Sở Công Thương, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Đồng Tháp đều chấp hành nghiêm những quy định kinh doanh xuất khẩu gạo về điều kiện kho chứa, cơ sở xay xát; dự trữ lượng gạo lưu thông... Tuy nhiên, hiện nay một số quy định lại chưa sát với tình hình thực tế. Theo đó, Sở Công Thương đề nghị Bộ Công Thương cần xem xét lại Quyết định số 606 về lộ trình xây dựng vùng nguyên liệu hoặc thực hiện liên kết sản xuất và tiêu thụ thóc, gạo của thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo giai đoạn 2015 - 2020. Theo Sở Công Thương, không nên bắt buộc doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu như điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo mà chỉ mang tính khuyến khích doanh nghiệp xây dựng thông qua các cơ chế, chính sách hỗ trợ thiết thực. Đồng thời, cụ thể hóa chính sách đối với thương nhân xây dựng vùng nguyên liệu. Vì quy định hiện tại quá chung chung, doanh nghiệp khó tiếp cận.

Ngoài ra, Sở Công Thương cũng đề nghị Bộ Công Thương tham mưu Chính phủ sửa đổi Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo theo hướng điều chỉnh giảm lượng gạo dự trữ lưu thông. Riêng việc thương nhân sản xuất kinh doanh các sản phẩm gạo đặc sản, gạo hữu cơ, gạo chất lượng cao... nên được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo cơ chế đặc thù bằng những điều kiện nhẹ nhàng hơn so với những thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo thông thường.

Y DU