Bệnh đậu mùa khỉ - triệu chứng và cách phòng tránh

ĐTO - Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây dịch, do vi-rút đậu mùa khỉ (monkey pox virus) gây ra. Bệnh có nguồn gốc từ châu Phi, lây truyền từ động vật sang người. Biểu hiện chính của bệnh là sốt, phát ban dạng sẩn nước và sưng hoạch ngoại vi, có thể gây ra biến chứng như: nhiễm trùng thứ phát, viêm phế quản phổi, nhiễm trùng huyết, viêm não và nhiễm trùng giác mạc kèm theo mất thị lực... thậm chí dẫn đến tử vong. Bệnh có tỷ lệ tử vong dao động từ 0-11%.

Ảnh nguồn Internet

Đậu mùa khỉ ở người lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh.

Hiện nay, có khoảng 22.485 ca bệnh được ghi nhận tại 79 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 5 ca tử vong. Chỉ tính từ ngày 1/1 - 22/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ghi nhận 16.016 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại 75 quốc gia. Ngày 23/7/2022, WHO công bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế đối với bệnh đậu mùa khỉ.

Tại Việt Nam, tính tới thời điểm hiện tại, chưa ghi nhận trường hợp xác định mắc bệnh đậu mùa khỉ, tuy nhiên, nguy cơ bệnh xâm nhập vào nước ta rất lớn và có khả năng bùng phát thành dịch trên diện rộng.

Bệnh đậu mùa khỉ được chia làm 4 giai đoạn:

Giai đoạn ủ bệnh: từ 6 - 13 ngày (dao động 5 - 21 ngày), người nhiễm bệnh không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.

Giai đoạn khởi phát: (1-5 ngày), các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Bệnh nhân có thể kèm theo đau đầu, khó chịu, ớn lạnh, đau họng và đau cơ. Từ giai đoạn này, bệnh có thể lây lan sang người khác.

Giai đoạn toàn phát:  đặc trưng bởi sự xuất hiện của phát ban, thường từ 1 - 3 ngày sau khi sốt. Phát ban có xu hướng phổ biến và thường thấy ở mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Phát ban cũng có thể xuất hiện trên miệng, mắt và bộ phận sinh dục.

 Phát ban có thể bao gồm từ mảng (tổn thương phẳng) đến sẩn (tổn thương cứng, hơi nhô cao), mụn nước (tổn thương trong, chứa đầy dịch) đến mụn mủ (tổn thương chứa đầy dịch vàng). Mụn này có thể tự khô và bong ra để lại sẹo.  Kích thước tổn thương da được đo trung bình là 0,5 - 1cm. Số lượng tổn thương da thay đổi từ một vài nốt đến dày đặc. Trong trường hợp nặng, các tổn thương có thể liên kết lại thành các mảng da tổn thương lớn.

Giai đoạn hồi phục: các triệu chứng  kéo dài từ 2 - 4 tuần và sau đó tự khỏi. Bệnh nhân hết triệu chứng lâm sàng, sẹo ngoài da có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ nhưng không có nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Việc điều trị bệnh đậu mùa khỉ cần được theo dõi và thực hiện tại các cơ sở y tế, người dân không được tự ý điều trị để tránh dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng.

Để chủ động phòng tránh bệnh đậu mùa khỉ, chúng ta cần:

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để làm giảm phát tán của vi-rút có trong các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi; không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.

Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

Khi có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được tư vấn, theo dõi kịp thời. Đồng thời cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.

Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị.

Khi đi đến các quốc gia có bệnh đậu mùa khỉ được công bố, cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi-rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.

Đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.

CDC Đồng Tháp