Không để các thách thức trong hội nhập TPP nhấn chìm doanh nghiệp

Ngày 18-10, tại Hà Nội, Đảng ủy Khối doanh nghiệp Trung ương tổ chức hội nghị chuyên đề “các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng khối doanh nghiệp Trung ương hội nhập quốc tế”.

Dự hội nghị có Ủy viên Bộ chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân; Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng; ông Bùi Văn Cường, Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương cùng đại diện các bộ ngành, lãnh đạo 33 tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng thương mại nhà nước thuộc Khối Doanh nghiệp Trung ương.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân

Cơ hội lớn

Theo ông Bùi Văn Cường, Khối Doanh nghiệp Trung ương với 33 tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng là những doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, giữ vai trò nòng cốt trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế quốc gia như điện, than, xăng dầu, khoáng sản, hàng không, đường sắt…Hàng năm, khối đóng góp 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia, đảm bảo việc làm cho hơn 1,3 triệu lao động. Các tập đoàn, tổng công ty trong khối đã có 50 dự án đầu tư ra nước ngoài với tổng giá trị đăng ký là 104.000 tỷ đồng, đã triển khai thực hiện trên 85.000 tỷ đồng.

Theo Thứ trưởng Bộ công thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ về hội nhập kinh tế thương mại quốc tế chia sẻ, TPP mở ra một thị trường 800 triệu dân, chiếm 40% tổng GDP thế giới, 30% tổng khối lượng giao dịch hàng hóa toàn cầu. “TPP xóa bỏ gần như 100% thuế nhập khẩu. Riêng đối với dệt may, để hưởng quy định thuế nhập khẩu thì phải áp dụng quy tắc xuất xứ từ sợi dệt may trở đi. Đây là khó khăn cho chúng ta vì công nghệ sợi của Việt Nam chưa phát triển”, ông Trần Quốc Khánh nhận xét. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam phải có tầm nhìn mới, tư duy mới, chiến lược kinh doanh mới phù hợp với sân chơi này.

Doanh nghiệp mong được Nhà nước hỗ trợ

Tại hội nghị, các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng đã chia sẻ về tình hình triển khai nâng cao mức độ sẵn sàng cho hội nhập quốc tế của doanh nghiệp. Hầu hết các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã đánh giá được những tác động, cơ hội, thách thức đối với ngành, đơn vị mình khi nước ta gia nhập cộng đồng kinh tế ASEAN, các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã và đang chuẩn bị ký kết, đặc biệt là hiệp định TPP.

Ông Phạm Ngọc Minh, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hàng không Việt Nam cho rằng, ngành hàng không sớm đã phải đối mặt với cạnh tranh quốc tế, vì vậy từ những năm trước ngành đã có định hướng rất rõ ràng cho việc này. Trong đó, chú trọng vào dịch vụ hàng không hiện đại, thông qua việc lựa chọn các chủng loại máy bay hiện đại, thuê chuyên gia, phi công nước ngoài để xây dựng hệ thống. Trong vòng 3 năm, Tổng Công ty Hàng không Việt Nam đã thay toàn bộ máy bay thân rộng với ưu việt rõ ràng là tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện với môi trường, tiệc ích với khách hàng. “Chúng tôi tin là sẽ vượt lên dẫn trước về các sản phẩm so với hàng không trong khu vực. Phấn đấu đến năm 2020 sẽ vươn lên ngang bằng hàng không Thái Lan”, ông Phạm Ngọc Minh cho biết. Về chủ động tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, Tổng Công ty Hàng không Việt Nam xác định từ đầu là không thể thành hàng không toàn cầu được, vì không có đủ nguồn lực để đầu tư. Vì vậy, chỉ có thể tham gia bằng cách tìm kiếm các đối tác không có mạng đường bay trùng với Việt Nam thì hợp tác để hai bên cùng mạnh lên. “Các doanh nghiệp Việt Nam muốn cạnh tranh thành công thì phải hợp lực với nhau. Hợp tác để tạo ra những sản phẩm cạnh tranh nhất, lúc đó các doanh nghiệp cùng san sẻ lợi ích đạt được”, ông Minh phát biểu.

Ông Võ Sỹ Lực, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tập đoàn Cao su Việt Nam nêu, sản lượng cao su Việt Nam đạt khoảng 1 triệu tấn, chiếm khoảng 8% sản lượng cao su thế  giới, thấp hơn nhiều so với Thái Lan, Indonesi (3-4 triệu tấn). Cái khó của cao su Việt Nam là chưa có sự quản lý thống nhất về chất lượng, vì vậy để hội nhập quốc tế thành công, Chính phủ phải có chương trình quản lý thống nhất về chất lượng cao su, tạo thành thương hiệu cao su Việt Nam có giá trị trên toàn cầu. Hiện nay, cao su khó khăn vì giá xuống (năm 2015 dự kiến lãi chỉ khoảng 2.000 tỷ đồng). Để cao su cạnh tranh được, Tập đoàn đề nghị Chính phủ có thêm cơ chế hỗ trợ về quy hoạch trồng cao su, thuế, đất…

Ông Nghiêm Xuân Đa, Tổng Giám đốc Tổng công ty thép Việt Nam lo lắng, ngành thép phụ thuộc 70-80% nguyên liệu nhập khẩu. Khi tham gia TPP thuế nhập khẩu giảm gần như bằng 0 thì cơ hội cho ngành thép Việt Nam là rất lớn. Dự kiến, sản lượng thép xuất khẩu sẽ tăng 35% so với hiện nay. Tuy nhiên, theo ông Đa, tham gia TPP, cơ hội không san đều cho các ngành, với ngành thép  thách thức nhiều hơn cơ hội. DN thép sẽ phải cạnh tranh gay gắt đối với thép nhập khẩu giá rẻ, nhất là thép Trung Quốc. Khả năng chống đỡ các cú sốc từ bên ngoài mang lại của doanh nghiệp không cao vì  thép Việt Nam mạnh về thép xây dựng, ít sản phẩm có giá trị gia tăng cao; kỹ năng của DN thép chưa tốt. Một loại các vụ kiện thương mại chống bán phá giá thời gian qua nhắm vào DN thép Việt Nam cũng thực sự đến hoạt động xuất khẩu thép. Ông Đa đề xuất: “Để tạo điều kiện cho các DN chủ động hội nhập quốc tế, Chính phủ cần giữ được lộ trình cắt giảm thuế quan đối với các sản phẩm thép trong nước đã sản xuất được khi cung đã vượt cầu, không cắt giảm nhanh hay trước lộ trình. Nhà nước cần hỗ trợ cho DN về tài chính để tiến hành đầu tư, tái cơ cấu hiệu quả (vay trung, dài hạn với lãi suất thấp; vay ngoại tệ để đầu tư và nhập khẩu nguyên liệu..). Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần  hỗ trợ các DN thông qua các chính sách và các biện pháp phòng vệ thương mại, trong đó có chống bán phá giá, làm sao giảm thiểu các thách thức do tranh chấp quốc tế mang lại”.

Sau khi nghe những trăn trở của các DN, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, các cơ quan quản lý nhà nước, ngành công thương luôn đồng hành với DN để giành thắng lợi. Trong bối cảnh hiện nay, cần tiếp tục có những cuộc đối thoại giữa DN và các bộ ngành, những người có trách nhiệm để cùng làm rõ những cơ hội, thách thức khi gia nhập TPP, từ đó đề ra những giải pháp hiệu quả nhất.  Mặt trận sẽ cùng đồng hành với các DN trong hành trình hội nhập quốc tế.

Đi vào các vấn đề cụ thể của các DN, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, Bộ Công thương và các bộ ngành, hiệp hội liên quan cần sớm giải quyết những kiến nghị, mà DN đang vướng mắc. Từng DN phải chủ động tìm hiểu thông tin, đề ra kế hoạch tận dụng cơ hội TPP. Từng ngành hàng cũng phải ngồi lại với nhau để tìm hướng phát triển của mình. “Đơn cử nỗi lo bị kiện chống bán phá giá của DN thép,  chúng ta cần vượt qua sự lúng túng này. Muốn thế phải có những chuyên gia tầm quốc tế am hiểu sâu về tranh chấp thương mại để giúp giải quyết. Cần thiết thì chúng ta đề xuất thuê một số chuyên gia giỏi của thế giới giúp làm việc này, sau đó chúng ta mới có đủ kinh nghiệm”, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân gợi ý.

Cùng với đó, để toàn xã hội, cộng đồng DN hiểu sâu sắc về TPP, phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Tuyên truyền phải có trọng điểm, tài liệu phải nhỏ gọn, rõ ràng. Phải nói rõ lợi thế, thách thức của từng ngành hàng để các DN có thể chuẩn bị.

PHAN THẢO(SGGPO)