Cần thay đổi phương thức xử lý rơm rạ để phát triển nông nghiệp bền vững

ĐTO - Thời điểm này, người dân trên địa bàn tỉnh đang bước vào thời điểm thu hoạch dứt điểm diện tích lúa thu đông năm 2017- 2018. Để chuẩn bị cho vụ đông xuân, phần lớn nông dân thường có tập quán phủ rơm đốt đồng, tuy nhiên theo quan điểm của các nhà chuyên môn thì việc đốt rơm rạ trên đồng ruộng không những gây lãng phí mà còn gây tác hại lớn đến môi trường, đặc biệt là nguồn tài nguyên đất.

Hiện nay đa phần nông dân vẫn xử lý rơm rạ sau mỗi vụ mùa bằng cách đốt đồng

Có thâm niên trồng lúa hơn 20 năm, ông Nguyễn Văn Tạo (50 tuổi) ở xã Long Hưng A, huyện Lấp Vò không bán rơm như những hộ xung quanh mà vẫn duy trì tập quán sản xuất cũ là đốt đồng sau mỗi vụ lúa. Theo lý giải của ông Tạo: “Đốt đồng không tốn công mang rơm rạ ra khỏi đồng và chi phí xử lý rơm rạ trên đồng ruộng. Mặt khác, đốt đồng sẽ tiêu diệt được mầm mống dịch hại và một phần cỏ dại trên đồng ruộng, tạo ra lượng tro làm phân bón trả lại cho đất. Đây là truyền thống và kinh nghiệm ông cha để lại từ xưa...”.

Mặc dù theo quan niệm của người nông dân là vậy, tuy nhiên theo nhận định của các nhà chuyên môn, việc đốt đồng không mang tính khoa học, hiệu quả mà còn là nguyên nhân gia tăng biến đổi khí hậu toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và quá trình sản xuất của người dân.

Giáo sư - Tiến sĩ Võ Tòng Xuân - Đại học Nam Cần Thơ cho biết, khi đốt đồng các chất hữu cơ trong rơm rạ và trong đất sẽ biến thành các chất vô cơ, phần than còn lại trên mặt ruộng chỉ cung cấp một lượng dinh dưỡng rất nhỏ cho đồng ruộng. Trong khi đó, đốt ở nhiệt độ cao sẽ khiến cho một lượng nước lớn trong đất bị bốc hơi, đồng ruộng trở nên khô và có khả năng chai cứng nếu đốt đồng nhiều lần và lâu dài. Đặc biệt, khi đốt rơm, mỗi hecta sẽ phát thải 110 tấn khí CH4, 10 tấn khí N2O. Đây là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và quá trình sản xuất của người dân.

Thống kê của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp, vụ thu đông năm 2018, toàn tỉnh có gần 20 ngàn tấn rơm, nhưng số lượng rơm rạ được tận dụng có ích chỉ chiếm một phần rất nhỏ, đa phần người dân vẫn còn giữ thói quen đốt đồng như tập quán cũ, mặc dù bà con vẫn biết tác hại của việc làm này.

Nói về giải pháp xử lý lượng rơm rạ trên đồng ruộng một cách hiệu quả, bà Nguyễn Thị Ngọc Ánh - Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp cho rằng, giải pháp tối ưu là mang hết rơm ra khỏi ruộng để làm sạch đất và cắt mầm bệnh của vụ mùa trước. Lượng rơm rạ thừa sau thu hoạch có thể tận dụng trồng nấm rơm hoặc chăn nuôi... để tăng thêm nguồn thu nhập. Tuy nhiên, những phế phẩm nông nghiệp sau khi thu hoạch nấm phải trả lại cho đất để tạo nguồn phân bón hữu cơ giúp đất tơi xốp và duy trì được độ màu mỡ, đồng thời tiết kiệm được một lượng lớn phân hóa học bón cho đồng ruộng.

Cũng theo bà Ánh, trong trường hợp rơm được đem ra khỏi đồng ruộng, để tránh tình trạng ngộ độc hữu cơ cho ruộng lúa, người dân nên xử lý rơm rạ bằng cách cày vùi, dùng chế phẩm vi sinh Trichoderma hoặc dùng vôi bột để phân hủy rơm rạ thành phân bón hữu cơ tốt hơn, nhanh hơn.

Đốt đồng không những không có lợi cho người nông dân mà còn có những hệ lụy lâu dài cho ngành nông nghiệp nói chung, trong đó có nguồn tài nguyên khó phục hồi là đất và khí quyển. Vì vậy, người trồng lúa cần thay đổi tập quán sản xuất, nhất là trong cách xử lý rơm rạ sau mỗi vụ mùa, qua đó góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng theo hướng nông nghiệp bền vững.

Thảo Vy