Nông dân Nguyễn Anh Dũng - sáng tạo lúa giống vì lợi ích cộng đồng

ĐTO - Bằng sự trăn trở làm thế nào để bà con nông dân làm giàu hơn trên mảnh ruộng của mình, nông dân Nguyễn Anh Dũng (sinh năm 1969) ở xã Định An, huyện Lấp Vò đã tự nghiên cứu, tạo ra bước đột phá trong việc lai tạo được nhiều giống lúa mới. Đặc biệt, ông đã lai tạo thành công 5 giống lúa đặc sản có năng suất và chất lượng cao, phẩm cấp gạo vượt trội, phù hợp với điều kiện canh tác ở địa phương.

Ông Nguyễn Anh Dũng (bìa phải) trao đổi với nông dân về giống lúa Ngọc đỏ hương dứa

Sáng tạo lúa giống vì nỗi trăn trở

Sinh ra trong một gia đình nông dân, năm 2000 xuất ngũ trở về quê nhà, ông Dũng bắt đầu theo nghề nông với 6.500m2 đất lúa của gia đình. Trong thời gian canh tác giống lúa IR50404, ông nhận thấy, mặc dù đây là giống lúa ngắn ngày, cho năng suất cao, ít sâu bệnh nhưng phẩm chất gạo thấp, người nông dân khó “đổi đời” khi sản xuất loại giống truyền thống này.

Trăn trở tìm giải pháp nâng cao thu nhập cho gia đình, vươn lên làm giàu từ trồng lúa, năm 2006, ông Dũng tham gia lớp sản xuất giống nông hộ; tập huấn học cách trồng lúa, phòng trừ sâu bệnh ngắn hạn do Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và Trường Đại học Cần Thơ tổ chức.

Với kiến thức đã học, ông quyết định tự lai tạo giống, bắt đầu từ cặp lai nếp Thái - IR50404 và IR50404 - OM 6976 để chọn ra những cá thể vượt trội rồi tiếp tục nhân giống. Qua 6 vụ trồng chọn lọc, đến năm 2008, ông Dũng tìm được cá thể giống lúa vượt trội, đặt tên là LD2008. Tuy nhiên, đáng tiếc là khi đưa vào sản xuất trên diện tích 5.000m2 thì kết quả không như mong muốn.

Ông Dũng kể, thất bại lần đầu ra quân, nhưng bản thân không nao núng. Ông tiếp tục kiên trì công việc lai tạo một cách cẩn thận hơn. Đến năm 2012, giống lúa mang tên LD2012 ra đời với thời gian sinh trưởng ngắn (88 – 92 ngày), kháng rầy nâu và bệnh đạo ôn rất tốt.

Cơ duyên đến với nghề đi tìm giống lúa đặc sản được minh chứng rõ nhất là khi ông Dũng tình cờ phát hiện một giống lúa có màu đỏ, cơm dẻo, có mùi thơm lá dứa đặc trưng nên được đặt tên là Ngọc đỏ hương dứa. Loại lúa này có hạt dài, thời gian sinh trưởng từ 90 – 95 ngày, thân cao, có khả năng chống chịu đổ ngã tốt, kháng rầy nâu và đạo ôn rất tốt, không cần bón nhiều phân nhưng cho năng suất cao, từ 6 - 7 tấn/ha và đặc biệt là hàm lượng chất dinh dưỡng trong gạo rất cao.

Ông Dũng chia sẻ: “Một lần tình cờ đi thăm đồng, phát hiện cá thể lúa có mùi thơm lạ, tôi mang về nghiên cứu, tuyển chọn, phân ly và nhân giống. Sau khi tuyển chọn được dòng thuần nhất, năm 2014, tôi tiến hành sản xuất hàng hóa trên giống lúa có màu đỏ và mùi thơm lá dứa này”.

So với những giống lúa cùng dòng trên thị trường, giống lúa Ngọc đỏ hương dứa có đặc điểm nổi bật: hạt dài, mùi thơm lá dứa đậm, thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất đạt từ 6 - 7 tấn/ha. Trước khi mở rộng diện tích sản xuất hàng loạt, ông nhờ một số chuyên gia ở Trường Đại học Cần Thơ phân tích thành phần dinh dưỡng đối với giống lúa này. Kết quả cho thấy giống lúa Ngọc đỏ hương dứa mang nhiều đặc tính nổi trội về thành phần dinh dưỡng. Do đó, khi tung ra thị trường, sản phẩm nhận được sự phản ứng rất tốt”.

Nông dân tham quan mô hình trình diễn lúa giống tại Giống nông nghiệp Định An

Đến nay, Ngọc đỏ hương dứa được xem là giống lúa gắn liền tên tuổi người nông dân Nguyễn Anh Dũng và trở thành đặc sản của huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp. Ngoài Ngọc đỏ hương dứa, LD2012, ông Nguyễn Anh Dũng còn lai tạo thành công nhiều giống lúa được thị trường đánh giá cao như: Tím Sen, Tím Sữa, ND3, LV6, dòng phân li OM384... Trong đó có nhiều giống được nông dân ưa chuộng để sản xuất đại trà.

Sau 3 năm gắn bó với giống lúa của ông Dũng, anh Lê Văn Tạo ngụ xã Tân Phú Trung, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp cho biết, 3 năm nay, tôi vẫn luôn sử dụng 2 giống OM384 và LD2012 tại Hợp tác xã (HTX) của anh Dũng để sản xuất. Giống ở đây có xuất xứ rõ ràng, nông dân an tâm hơn trong sản xuất. Thêm vào đó, đặc điểm vượt trội là đồng đều không phân tầng, khả năng chống chịu sâu, rầy tốt, sản lượng đạt khoảng 800kg/1.000m2/vụ.

Hướng tới lợi ích của cộng đồng

Với tư duy muốn đi nhanh thì đi cùng nhau, ông Dũng đề xuất thành lập HTX Giống Nông nghiệp Định An nhằm tìm hướng đi riêng thông qua việc tự lai tạo các giống lúa với mong muốn tạo ra giống mới đặc thù cho địa phương. Từ một vài thành viên ban đầu, đến nay, HTX đã có 19 thành viên, vốn điều lệ trên 250 triệu đồng và quy mô sản xuất 30ha đất do ông Nguyễn Anh Dũng làm Giám đốc.

“Một khi thị trường được mở rộng, nhu cầu tiềm năng lớn, đòi hỏi nhiều người cùng hợp sức. Chính vì vậy, HTX ra đời vừa phát huy được sức mạnh tập thể khi tạo ra nguồn cung dồi dào. Đồng thời cũng là nơi hỗ trợ hoạt động thu mua lúa giống của các thành viên trong HTX theo tiêu chuẩn quy định, tạo đầu ra ổn định cho các thành viên - người nông dân trực tiếp sản xuất ra các loại lúa giống. Từ đó, tạo ra hướng mới, tư duy mới phù hợp trong môi trường sản xuất đầy tính cạnh tranh như hiện nay” - ông Nguyễn Anh Dũng chia sẻ.

Quy trình đóng gói gạo Ngọc đỏ hương dứa tại Hợp tác xã Giống nông nghiệp Định An

Hiện tại HTX đã và đang liên kết với Công ty TNHH Một thành viên Hồng Tân Foods, Công ty TNHH Trung An (quận Thốt Nốt, Cần Thơ), Công ty TNHH Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp Đồng Tháp Mười... cùng nhiều công ty khác để đảm bảo khâu tiêu thụ cho thành viên. Ngoài ra, để phục vụ tốt hơn cho việc lai tạo, sản xuất, kinh doanh các loại lúa giống trong thời gian tới, HTX đã đầu tư trên 2 tỷ đồng xây dựng nhiều hạng mục như: Phòng trưng bày, kho nguyên liệu, nhà sơ chế....Ngoài ra, đơn vị còn thuê thêm 2 kỹ sư nông nghiệp trực tiếp hỗ trợ quá trình sản xuất.

Ông Huỳnh Thanh Sơn - thành viên HTX giống nông nghiệp Định An cho biết, tham gia HTX, cá nhân được bao tiêu sản phẩm với giá cao hơn thị trường 500 - 1000 đồng/kg, trong khi giá lúa giống được giảm 1.000 đồng/kg và các vật tư nông nghiệp đầu vào đều rẻ hơn giá bên ngoài. Mặt khác, kỹ thuật chăm sóc lúa đều được chia sẻ, hỗ trợ tận tình bởi các kỹ thuật viên chuyên ngành. Vì vậy, các thành viên đều rất an tâm.

Nói về phương hướng sắp tới, ông Dũng cho biết, HTX sẽ tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, lai tạo nhiều giống lúa mới có hương thơm đặc trưng và chất lượng cao hơn, quan trọng nhất là cung cấp nhiều hàm lượng dinh dưỡng và đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng. Đồng thời sẽ từng bước cải tiến sản xuất theo hướng sạch, đưa gạo sạch, an toàn đến tay người tiêu dùng.

Hào hứng chia sẻ thêm ý tưởng thực hiện mô hình nông nghiệp thân thiện, “trải nghiệm làm nông dân” dự định thực hiện trong tương lai, nông dân Nguyễn Anh Dũng nói, mô hình này sẽ có nhiều hoạt động thú vị được thực hiện ngay trên cánh đồng an toàn. Du khách đến đây sẽ được trồng lúa, câu cá, bơi xuồng, được tự tay xay gạo, nấu ăn...

Bằng niềm đam mê công việc và tinh thần tiên phong trong cách nghĩ cách làm, ông Nguyễn Anh Dũng được công nhận là một trong những “Nhà nông lai – chọn giống lúa và bảo tồn đa dạng sinh học ở ĐBSCL”. Đặc biệt, ông đã hai lần vinh dự nhận được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (năm 2012 và 2017); Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (năm 2009), Huy chương vàng tại Festival Quốc tế Nông nghiệp vùng ĐBSCL (năm 2017)...

Thảo Vy