Xem biến đổi khí hậu là động lực để nông nghiệp thay đổi

Được dự báo là khu vực dễ bị tổn thương và chịu tác động trực tiếp nhất từ biến đổi khí hậu (BĐKH), hàng triệu nông dân của khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện đứng ngồi không yên trước những diễn biến ngày một cực đoan hơn của thời tiết. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ lạc quan hơn thì BĐKH thật sự trở thành động lực mạnh mẽ để nông dân thay đổi tập quán canh tác của mình. Tại tỉnh Đồng Tháp đã xuất hiện nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với BĐKH mà ở đó hợp tác xã (HTX) nông nghiệp đóng vai trò then chốt.

Quản lý nước tưới tiêu thông qua ứng dụng trên điện thoại thông minh ở Hợp tác xã Thuận Tiến, huyện Cao Lãnh

Sống chung với BĐKH, khoa học kỹ thuật phải là nền tảng

Mới thoảng nhìn những cánh đồng trồng lúa ở HTX Mỹ Đông 2, huyện Tháp Mười; cánh đồng lúa của HTX Thuận Tiến, xã Gáo Giồng, huyện Cao Lãnh hay cánh đồng lúa của HTX Tiến Cường, xã Phú Cường, huyện Tam Nông, nhiều người sẽ không thấy sự khác biệt rõ rệt so với những cánh đồng lúa khác ở khu vực miền Tây Nam bộ. Nếu có khác thì chính là việc áp dụng những tiến bộ về khoa học kỹ thuật (KHKT) trong sản xuất lúa mà các HTX này đang áp dụng.

Những năm qua, với việc triển khai Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, ngành hàng lúa gạo của tỉnh có nhiều diễn biến khởi sắc. Việc sản xuất lúa của nông dân Đồng Tháp đang dần phát triển theo chiều sâu, vấn về đảm bảo chất lượng đầu ra, giảm giá thành sản xuất đang được nhiều nông dân, HTX nhiệt tình hưởng ứng.

Đó là những giải pháp kỹ thuật mới như: mô hình tưới tiết kiệm ngập khô xen kẽ giúp tiết kiệm nước và kiểm soát tốt cỏ dại ở HTX Mỹ Đông 2, huyện Tháp Mười; giảm lượng khí phát thải nhà kính với mô hình sản xuất lúa giảm giá thành bằng cách bón phân vùi ở HTX An Phong, huyện Tháp Mười; nghiên cứu lai tạo các giống lúa mới kháng sâu bệnh, chống chịu hạn tốt nhằm giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ở HTX giống Định An, huyện Lấp Vò; mô hình canh tác lúa lý tưởng ở HTX Thuận Tiến, huyện Cao Lãnh...

Và, hiện có rất nhiều HTX trên địa bàn tỉnh đang áp dụng quy trình sản xuất hiện đại, sử dụng phân bón vi sinh, hữu cơ nhằm nâng cao chất lượng hàng hóa và giảm sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Nhờ áp dụng các tiến bộ KHKT mà chi phí sản xuất lúa tại các khu vực cánh đồng của tỉnh Đồng Tháp giảm khá nhiều so với những khu vực sản xuất bình thường.

Muốn là “đầu tàu”, HTX phải đột phá

Tại diễn đàn “Củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX nông nghiệp thích ứng với cơ chế thị trường, ứng phó với BĐKH vùng ĐBSCL” diễn ra trong tháng 4 vừa qua tại TP.Cao Lãnh, Phó Thủ tướng Chính Phủ Vương Đình Huệ và các chuyên gia cho rằng, nông nghiệp muốn thích ứng với BĐKH, nông dân có thể gắn bó bền lâu với nghề nông thì phải tham gia vào hoạt động của HTX nông nghiệp. Tuy nhiên để nông dân vượt qua những những thử thách cam go của “mẹ thiên nhiên”, HTX nông nghiệp phải thật sự có hướng đi đột phá.

HTX không ngừng tự đổi mới, khai thác mọi tiềm năng tổ chức lại sản xuất, kinh doanh theo hướng đa dạng và đa chức năng hoạt động, tổ chức mở rộng ngành nghề kinh doanh, hướng dẫn thành viên tiếp cận thị trường, chuyển giao tiến bộ KHKT - công nghệ, sản xuất gắn với truy xuất nguồn gốc... là những giải pháp sống còn mà HTX nông nghiệp cần hướng tới.

Với sự nhạy bén trong sản xuất và kinh doanh của nhiều HTX trên địa bàn tỉnh, hứa hẹn một nền nông nghiệp thay đổi tích cực ở tỉnh Đồng Tháp. Được biết đến là vùng màu trọng điểm của huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp, vậy nhưng nhiều năm qua tình hình sản xuất hoa màu ở xã Long Thuận, huyện Hồng Ngự thường rơi vào tình trạng bế tắc. Có thời điểm được mùa nhưng rau màu mất giá, có những lúc rau tăng giá nhưng lại mất mùa do thiên tai và dịch hại.

Để giải quyết hai điểm nghẽn lớn này, thời gian qua, HTX Sản xuất tiêu thụ rau an toàn xã Long Thuận đã thay đổi kỹ thuật sản xuất cũng như hình thức kinh doanh của mình. Với việc áp dụng nhà màng, nhà lưới trong sản xuất đã giúp HTX này nâng cao chất lượng rau. Đây còn là giải pháp giúp HTX ứng phó tốt với những diễn biến tiêu cực của thời tiết.

Mô hình “Cây xoài nhà tôi” giúp nhiều nhà vườn ở Hợp tác xã xoài Mỹ Xương tăng lợi nhuận kinh tế trên cùng một đơn vị diện tích

Ông Dương Minh Sang - Giám đốc HTX sản xuất tiêu thụ rau an toàn xã Long Thuận, huyện Hồng Ngự chia sẻ: "Trong bối cảnh thời tiết và thị trường đang ngày càng diễn biến phức tạp thì tự đổi mới mình để thích ứng với tình hình mới là giải pháp sống còn. Những năm gần đây, thời tiết diễn biến rất cực đoan đã tác động rất lớn đến hoạt động sản xuất rau màu của nhiều nông dân.

Để tiếp tục gắn bó với nghề, chúng tôi bắt đầu chuyển sang vận động nông dân mở rộng diện tích sản xuất rau trong nhà lưới, nhà kín theo tiêu chuẩn an toàn và VietGAP. Đây là giải pháp để thích ứng với BĐKH tốt hơn và cũng là lời cam kết của HTX với người tiêu dùng trong việc cung ứng thực phẩm an toàn - sạch”.

Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho người tiêu dùng, mở rộng kênh tiêu thụ thông qua ứng dụng công nghệ thông tin như: mô hình cây xoài nhà tôi ở HTX xoài Mỹ Xương, huyện Cao Lãnh; mô hình ruộng nhà mình ở HTX Thuận Tiến, huyện Cao Lãnh; HTX Tiến Cường, huyện Tam Nông. Các HTX này đã và đang tận dụng sức mạnh của internet trong việc rút ngắn khoảng cách giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Thông qua các mô hình này, người nông dân có được giá trị tăng thêm nhiều hơn trên cùng một đơn vị diện tích sản xuất. Đồng thời, đây còn là cách quảng bá hiệu quả hình ảnh nông sản của địa phương đối với người tiêu dùng.

Khẳng định vai trò của HTX nông nghiệp trong bối cảnh sản xuất mới, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan cho rằng, HTX là mắt xích quan trọng trong chuỗi ngành hàng. HTX là giải pháp duy nhất để thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, làm chuyển đổi mô hình tăng trưởng trong nông nghiệp, giúp người dân cùng nhau thay đổi phương thức sản xuất trong điều kiện BĐKH. Triết lý của HTX là lợi thế về quy mô, quy mô HTX càng lớn, thành viên càng nhiều sẽ giúp giảm giá thành do lợi thế mua chung, tăng khả năng thích ứng với thị trường và năng lực đàm phán nhờ bán chung.

Mỹ Lý