Lỡ cuộc hành trình đã và sẽ làm chậm sự phát triển

Điều đáng ghi nhận và trân trọng là những người có trách nhiệm ở từng đơn vị nói riêng, cả nước nói chung đã có những quyết sách sớm, kịp thời để đi tắt, đón đầu làm bật dậy các lĩnh vực đời sống xã hội. Nhờ vậy, cuộc sống của người dân ngày càng phong phú, thịnh vượng hơn. Nhưng, đây đó có người vẫn chưa bắt kịp với hơi thở nhịp sống mới và ở một số mặt đã để lỡ cuộc hành trình chung của nhân loại gây nên sự chậm phát triển, cần được nhận diện để tránh lặp lại bài ca “tụt hậu”.

Những ai quan tâm đến thời cuộc chắc hẳn nóng lòng khi nhận ra những nguy cơ của đất nước mà một trong những nguy cơ đó chính là tụt hậu xa hơn về kinh tế so với khu vực và thế giới. Ngay những nước láng giềng được xem là thấp kém hơn trong những thập niên trước cũng đang có dấu hiệu vượt qua đất nước ta ở vài lĩnh vực. Thực trạng đó có phần do chúng ta bỏ lỡ vài chuyến hành trình bởi khởi động quá chậm và cách thức tiến hành sai lệch.

Chẳng hạn như, đối với việc học ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh, có vài điều cần được nêu ra để tránh dẫm lên “vết xe đổ”. Thứ nhất, do sự “ấu trĩ”, thành kiến và do dự một thời gian dài. Khi ấy, quan niệm của số đông khước từ việc học tiếng Anh và đến lúc nhận ra sự cần thiết thì đã mất vài thế hệ người phải chật vật để làm lại từ đầu. Thứ hai, do chuộng hình thức. Đáng lẽ, khi hiểu được sự “lỡ rồi” thì phải có cách sửa nhưng một bộ phận lại tranh thủ để có chứng chỉ A,B,C... mà trên thực tế là không hiểu và nói được điều đã học. Thứ ba, thiếu lộ trình thích hợp. Chưa thiết kế lộ trình cho toàn bộ và cho từng đối tượng. Ngay trong cán bộ, công chức, viên chức, nhóm nào bắt buộc phải thông thạo, những ai chỉ cần biết vài câu thông dụng và đối với dân chúng thì phải biết đọc biết viết mức nào không được tính toán kỹ lưỡng. Thứ tư, lúng túng trong khâu tổ chức thực hiện. Vừa là hệ quả của 3 nội dung trên vừa là nhân tố “góp mặt” tạo nên sai lệch chính do khâu tổ chức thực hiện với nhiều bất cập. Loay hoay trong cải cách hình thức, kiểu làm mang tính phong trào, “đầu voi đuôi chuột” hay “đánh trống, bỏ dùi”.

Những lỗi của “lỡ” như vừa nêu đã làm cho nhiều người thiếu công cụ để đủ tự tin hòa nhập vào thế giới đương đại và còn quá xa để là chủ nhân của quá trình ấy. Mấy ai trong chúng ta có đủ điều kiện để trở thành là công dân ASEAN, công dân thế giới. Phân tích vấn đề không phải để tự dằn dặt mà chính là cảnh báo về chuyến tàu mới đang cập bến Việt Nam - Cuộc cách mạng công nghệ 4.0.

Rất nhiều bài viết, chuyên đề, sách, báo đã giới thiệu về cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Nó sẽ tạo bước đột phá chưa từng có về công nghệ liên quan đến kết nối Internet, công nghệ sinh học, công nghệ nano, điện toán đám mây, in 3D, công nghệ cảm biến, thực tế ảo... Dự đoán, cuộc cách mạng này sẽ làm thay đổi căn bản mọi mặt đời sống xã hội. Chuyến tàu đã rời các bến, đưa rước một bộ phận dân cư trên thế giới và tiếng còi đang nhắc nhở những ai chưa biết hay còn ngủ sâu với giấc mơ nồng ấm.

Trước đây khá lâu, cựu lãnh đạo Singapore Lý Quang Diệu đã có nhận định và xác lập quyết tâm chính trị đối với nước ông rằng: “Cuộc phân chia mới của thế giới này sẽ là giữa những người có tri thức và những người không có tri thức. Chúng tôi phải học hỏi để trở thành một bộ phận thế giới dựa trên tri thức”. Và cũng đã từng có khẩu hiệu: “Đổi mới hay là chết”. Do vậy, chúng ta cần phải hành xử cho đúng. Nhận rõ thiếu sót của vấn đề, thấy được tính cấp bách vụ việc và học hỏi từ người khác sẽ giúp chúng ta có sự lựa chọn đúng đắn hơn. Ở đây, những người có trách nhiệm phải thấu hiểu sứ mạng của mình đối với sự phát triển của lĩnh vực phụ trách; từ đó, ra sức làm chuyển biến nhận thức cả cộng đồng, lập kế hoạch với lộ trình rõ ràng và xác định đối tượng tác động cụ thể, chỉ đạo sát sao có tính liên tục và hệ thống để đảm bảo việc thực thi hiệu quả nhất.

Do chiến tranh, thiên tai hay một số yếu tố khách quan nào khác làm ta lỡ nhịp kết nối với thế giới bên ngoài có thể được thông cảm, tha thứ. Lỡ chuyến hành trình mà do nhận thức, sự do dự, ngủ quên và cách thức tiến hành không chu đáo thì cần được phê phán nghiêm khắc. Viễn cảnh tươi sáng của quê hương, đất nước hay phải ta thán, tủi lòng vì tụt hậu. Tất cả sẽ phụ thuộc vào mỗi chúng ta của ngày hôm nay.

Dân Biện