Người làm báo trong kỷ nguyên số

ĐTO - Thời đại số hóa mang đến vô vàn cơ hội nhưng cũng đặt ra những thách thức cho người làm báo. Áp lực cạnh tranh với mạng xã hội, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), yêu cầu về đề tài mới lạ, tính chính xác và tốc độ thông tin nhanh... đòi hỏi người làm báo phải không ngừng tự đổi mới, nâng cao năng lực để thích ứng và phát triển.

Phóng viên các báo, đài tác nghiệp tại đảo Sinh Tồn Đông (Ảnh: Dương Út)

ÁP LỰC ĐA CHIỀU, NỖ LỰC THÍCH ỨNG

Trong kỷ nguyên số, với sự phát triển của báo chí đa phương tiện, người làm báo không còn tập trung cho một loại hình mà phải đảm nhiệm báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình, xử lý thông tin trên các nền tảng số và báo ảnh.

Những thách thức càng gia tăng khi tốc độ thông tin trở thành yếu tố “sống còn”, người làm báo phải chạy đua với thời gian để đưa tin nhanh nhưng phải đảm bảo tính chính xác, thông tin đa chiều và lường trước những tác động của thông tin đến dư luận xã hội. Trách nhiệm với thông tin, ý thức về giá trị thông tin mang lại cho cộng đồng càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Với sự phát triển của báo chí đa phương tiện như hiện nay, đã mở ra cơ hội cũng như thách thức đối với người làm báo, nhất là người làm báo trẻ. Về cơ hội, người làm báo được tiếp cận với phương thức làm báo mới, trang thiết bị hiện đại và thực hiện nhiều nhiệm vụ của một người làm báo đa năng. Về thách thức, công nghệ đang thay đổi cách thức làm báo, từ thu thập, xử lý đến phân phối thông tin. Đồng thời không phải người làm báo nào cũng dễ dàng tiếp cận với những thay đổi mới bởi nhiều yếu tố khác nhau như tuổi tác, không tự thay đổi để thích nghi với công nghệ và chuyển đổi số báo chí. Với ưu thế khỏe, người làm báo trẻ dễ bắt nhịp với xu thế làm báo hiện đại và nhanh chóng thích nghi với sự phát triển của báo chí đa phương tiện.

Công nghệ phát triển không ngừng, đòi hỏi người làm báo phải có tư duy linh hoạt, không ngại học hỏi và thử nghiệm cái mới. Người làm báo tham gia các khóa học sẽ giúp cập nhật kiến thức và kỹ năng cần thiết; không ngại thử nghiệm các công cụ tác nghiệp mới. Để thích nghi và làm chủ công nghệ, không có con đường nào khác ngoài sự tự thân vận động của mỗi người làm báo: tự thích nghi, tự thay đổi, tự làm mới chính mình để sáng tạo ra tác phẩm báo chí đa phương tiện chất lượng.

Tác giả bài viết phỏng vấn nhân vật (Ảnh: Ngọc Duy)

ĐỊNH HÌNH LẠI NGHỀ NGHIỆP

Trong bối cảnh báo chí phải cạnh tranh thông tin với nhau và với mạng xã hội, người làm báo phải thật sự đam mê nghề và càng phải định hình lại nghề nghiệp của mình. Dần dà, xã hội và bạn đọc sẽ quay lưng lại với những người viết theo hướng câu like, câu view, xa tôn chỉ mục đích tờ báo, thiếu tinh thần xây dựng, tạo cho xã hội những hiệu ứng không tích cực.

Trước bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển, có thể tạo ra sản phẩm báo chí nhanh chóng. Vì vậy, người làm báo phải luôn bám sát thực tế cuộc sống, bám sát cơ sở, chịu khó tìm tòi, phát hiện những tấm gương điển hình, gương người tốt, việc tốt rất bình dị trong cuộc sống hằng ngày, để có chất liệu tốt cho tác phẩm báo chí... Đồng thời tích cực sáng tạo tác phẩm báo chí tham gia các giải báo chí cấp tỉnh, Trung ương, Khu vực để góp phần nâng cao nghề nghiệp, tạo thêm động lực, khuyến khích bản thân gắn bó với nghề báo. Khi viết bài tham gia các cuộc thi phải đặt ra yêu cầu cần bám sát thể lệ cuộc thi, thể hiện nội dung trung thực, sáng tạo, có sức thuyết phục cao, để khắc họa rõ nét những phẩm chất tiêu biểu, nổi bật, những nét “lấp lánh” của nhân vật. Đối với đề tài gương người tốt, việc tốt, phải tìm ra những chi tiết “đắt”, nổi bật của nhân vật, chứ không dừng lại ở phản ánh đơn thuần những việc làm tốt của nhân vật.

Báo chí cần đổi mới phương thức tuyên truyền để đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng (Ảnh: Dương Út)

TỰ HỌC ĐỂ NÂNG CAO KỸ NĂNG, NGHIỆP VỤ

Trong môi trường báo chí cạnh tranh và năng động, việc không ngừng học hỏi là yếu tố quan trọng để người làm báo gắn bó và phát triển nghề nghiệp.

Học “thay đổi” để thích ứng. Trước sự phát triển của khoa học - công nghệ và Internet đã tạo ra áp lực về tốc độ đưa tin. Người làm báo cần đổi mới phương thức làm việc, tận dụng lợi thế của công nghệ thông tin khai thác đa dạng các phương tiện truyền thông khác.

Học “vì công chúng” phát triển. Trình độ của công chúng ngày càng cao, đòi hỏi người làm báo phải có kiến thức sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, đồng thời không ngừng tu dưỡng đạo đức nghề nghiệp theo lời dạy của Bác Hồ: “Người làm báo cách mạng phải có tâm sáng, lòng trong, bút sắc”. Trong kỷ nguyên số, người làm báo cần trở thành những người làm truyền thông đa năng, nắm vững tầm quan trọng của chuyển đổi số trong báo chí.

Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách báo chí của Bác, mỗi người làm báo cần có lập trường chính trị vững vàng, ý thức và bản lĩnh của người làm báo cách mạng, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, xứng đáng với niềm tin của Đảng và Nhân dân.

Đồng thời dành thời gian đọc sách, báo về nghiệp vụ, nghiên cứu kỹ năng tác nghiệp và yêu cầu của từng thể loại báo chí. Nghiên cứu tài liệu chuyên ngành, báo cáo, đề án liên quan đến lĩnh vực phụ trách. Tham gia các lớp tập huấn về kiến thức, kỹ năng làm báo, nhận thức về chuyển đổi số và bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp, giúp người làm báo đáp ứng những yêu cầu thực tiễn đặt ra.

Tự nâng cao kỹ năng thu thập thông tin: rèn luyện “nghệ thuật hỏi” thông minh, sâu sắc, dựa trên sự hiểu biết chuyên môn và thực tế để thu thập thông tin chất lượng, mới mẻ và hấp dẫn độc giả. Người làm báo luôn cập nhật kiến thức mới, theo kịp những vấn đề dư luận quan tâm để tránh tuyên truyền sai lệch, phản tác dụng.

Người làm báo cần xác định học tập, rèn luyện là quá trình suốt đời, như Bác Hồ đã dạy: “Người làm báo mà ngừng học lúc nào là coi như đứng lại. Tất cả cán bộ các cấp, các ngành đều phải học nhưng cán bộ làm báo càng phải học nhiều hơn, học bền và chăm hơn”. Trong kỷ nguyên số, việc tự nâng cao kỹ năng, bồi dưỡng nghiệp vụ càng trở nên cấp thiết để người làm báo có thể đứng vững và phát triển trong sự nghiệp của mình.

DƯƠNG ÚT