Sống lại không gian Chợ ma Định Yên

ĐTO - Nhằm phát huy giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống làng nghề dệt chiếu, Đồng Tháp nỗ lực trong việc phục dựng thực cảnh tái hiện không gian “Chợ ma Định Yên” (huyện Lấp Vò). Đây được kỳ vọng sẽ là sản phẩm du lịch mới, độc đáo đưa Làng chiếu Định Yên phát triển bền vững...

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa trải nghiệm dệt chiếu thủ công

Phát triển du lịch gắn với làng nghề truyền thống

Theo nhiều bậc cao niên sinh sống tại xã Định Yên, huyện Lấp Vò, sở dĩ được gọi là “Chợ ma Định Yên” là do tập quán sinh hoạt, điều kiện đặc thù của người dân từ xa xưa. Tùy theo con nước lớn, chợ chỉ nhóm họp vào ban đêm, thường diễn ra từ 23 giờ đêm đến 4 giờ sáng. Nét đặc trưng riêng của chợ chiếu đêm là người mua sẽ ngồi tại chỗ, người bán sẽ mang chiếu đến mời chào.

Tuy nhiên, qua thời gian, phương thức tiêu thụ sản phẩm chiếu này không còn phù hợp nên “Chợ chiếu ma” dần bị mai một. Để tái hiện lại không gian chợ chiếu ma xưa và giới thiệu sản phẩm du lịch văn hóa của huyện Lấp Vò với du khách gần xa, các ngành hữu quan và UBND huyện Lấp Vò ra mắt tour du lịch tham quan, trải nghiệm, tìm hiểu về đình Định Yên và Làng nghề dệt chiếu truyền thống với thực cảnh “Chợ ma Định Yên”. Tour du lịch đưa du khách trải nghiệm thực tế và khám phá mới đầy hoài niệm với làng chiếu hơn 200 tuổi, thăm đình Định Yên được công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Trong những đêm diễn tái hiện phiên chợ ma, du khách sẽ được chìm đắm vào bối cảnh màn đêm tĩnh lặng, xung quanh là tiếng ếch nhái, tiếng bơi xuồng khua nước trên nhánh sông. Các diễn viên đóng vai tiểu thương tay cầm đèn, thước cây, mặc trang phục áo bà ba truyền thống chờ người dệt chiếu mang hàng ra bán và ngã giá theo chất lượng. Trong không gian chợ ma còn có những câu chuyện hỏi thăm sức khỏe nhau, thấm đậm tình làng nghĩa xóm. Dưới bến sông, xa xa ghe xuồng đậu chụm lại đờn ca tài tử cùng những câu hò Đồng Tháp làm vang cả một bầu trời đêm tĩnh mịch.

Khung cảnh mua bán tại “Chợ ma Định Yên” cũng là nơi lứa đôi tìm gặp nhau nên duyên vợ chồng

Tham gia đêm diễn với vai trò diễn viên, bà Nguyễn Thị Minh Hiền (SN 1961) ngụ ấp An Khương, xã Định Yên, huyện Lấp Vò, chia sẻ: “Nhà tôi nhiều đời làm nghề dệt chiếu, bán chiếu ở chợ ma Định Yên. Nghề này mang lại cho gia đình tôi thu nhập ổn định. Việc được tham gia tái hiện chợ ma giúp tôi có cảm xúc như quay trở về tuổi thơ - vác chiếu đi bán cùng gia đình”.

Bà Huỳnh Thị Hoài Thu - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp, cho biết: “Show diễn Chợ ma Định Yên sẽ kết nối tour du lịch từ Làng hoa Sa Đéc đến Làng chiếu Định Yên - chợ quê Tân Thuận Đông (TP Cao Lãnh) - Khu văn hóa Óc Eo Gò Tháp (huyện Tháp Mười) nhằm quảng bá giá trị lịch sử văn hóa, làng nghề truyền thống của các địa phương, ghi nhận sự đóng góp của bà con kết tinh thành sản phẩm du lịch. Hy vọng trong tương lai, thực cảnh chợ ma sẽ lan tỏa, được du khách gần xa yêu mến, tìm đến thưởng thức”.

Theo ông Phạm Thiện Nghĩa - Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, là người con của quê hương Định Yên, thực cảnh tái hiện “Chợ ma Định Yên” mang lại cho ông nhiều cảm xúc khi được sống lại ký ức tuổi thơ với không khí tấp nập của chợ chiếu đêm bên mái đình linh thiêng, cổ kính. Việc tái hiện “Chợ ma Định Yên” không chỉ nâng tầm Làng nghề dệt chiếu trăm năm tuổi mà còn góp phần quảng bá hình ảnh đặc trưng của vùng Đất Sen hồng.

Thực cảnh “Chợ ma Định Yên” là sản phẩm kết hợp giữa du lịch và thưởng thức chương trình nghệ thuật

Áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất

Qua tìm hiểu, Làng nghề dệt chiếu truyền thống Định Yên (huyện Lấp Vò) hình thành và phát triển hơn 100 năm góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đặc biệt, làng nghề được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia năm 2013.

Trước đây, Định Yên gồm 2 xã Định Yên và Định An ngày nay. Với địa hình thuận lợi nằm dọc sông Hậu có nhiều cồn, bãi bồi thích hợp cho cây lác phát triển. Đây là nguồn nguyên liệu để dệt chiếu. Ngày nay, nghề dệt chiếu ở Định Yên ngày càng phát triển, nguyên liệu tại chỗ không đủ cung ứng, người dân phải mua thêm lác chẻ sẵn, phơi khô từ địa phương khác để phục vụ sản xuất.

Trước nhu cầu của thị trường, nhiều hộ chuyển sang nhạy bén áp dụng máy móc vào dệt chiếu giúp nâng cao năng suất, thu nhập. Đáng chú ý là hệ thống giao thông phát triển thuận lợi trong tiêu thụ. Bà Lê Thị Mười ngụ ấp An Khương, xã Định Yên có gần 50 năm theo nghề dệt chiếu, chia sẻ: “Hiện nay, Làng chiếu Định Yên thuộc xã Định Yên dần khởi sắc. Để đáp ứng nhu cầu, tôi đầu tư máy dệt chiếu thay cho làm tay thủ công như trước. Thiết bị hiện đại giúp sản phẩm làm ra sắc sảo hơn, đáp ứng nhu cầu số lượng lớn cho khách hàng”.

Du khách được nghệ nhân Làng chiếu Định Yên chỉ dẫn công đoạn dệt chiếu

Gia đình có 3 đời gắn bó với nghề dệt chiếu, ông Trần Ngọc Thành ngụ ấp An Khương, xã Định Yên, cho biết: “Nhờ áp dụng hệ thống máy dệt chiếu giúp nâng cao sản lượng và chất lượng, lợi nhuận. Hằng ngày, mỗi chiếc máy dệt chiếu có công suất tối đa 15 chiếc chiếu/ngày”.

Tuy trải qua nhiều thăng trầm, nghề dệt chiếu ở Định Yên vẫn được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hiện nay, Làng chiếu Định Yên có trên 800 hộ làm nghề dệt chiếu. Đa số đều sử dụng máy dệt nên năng suất tăng cao. Trung bình mỗi năm, Làng chiếu Định Yên sản xuất hàng triệu chiếc chiếu các loại như: chiếu vảy ốc, chiếu bông, chiếu con cờ, chiếu trắng, chiếu cổ... tiêu thụ tại các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Cửu Long, TP Hồ Chí Minh và xuất khẩu.

Bà Nguyễn Thị Nhanh - Chủ tịch UBND huyện Lấp Vò, cho biết: “Trước đây, đa phần người dân Định Yên sống bằng nghề dệt chiếu. Hiện nay, người dân làng nghề đã áp dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, sản lượng ngày càng cao. Không chỉ tiêu thụ trong nước, chiếu Định Yên còn được xuất bán nhiều nơi, đặc biệt xuất khẩu sang Campuchia”.

Khánh Trang